Sosyal medya ve kitle iletişim araçlarının lise öğrencilerinin beden algısı ve sosyal görünüş kaygısı üzerine etkisinin belirlenmesi

Abstract

Sosyal medya ve kitle iletişim araçlarının adolesanların beden algıları ve görünüş kaygıları üzerindeki etkileri giderek artmaktadır. Bu araştırma; lise öğrencilerinde beden algısı ve sosyal görünüş kaygısına sosyal medya ve kitle iletişim araçlarının etkisinin belirlenmesi amacıyla deneysel olarak gerçekleştirildi. Araştırma verileri, İstanbul'un Küçükçekmece ilçesinde bulunan özel bir lisede öğrenim gören ve araştırmaya katılmaya istekli 205 öğrenciden 15 Şubat 2016-25 Nisan 2017 tarihleri arasında elde edildi. Katılımcılar `Sosyal medya grubu`, `Kitle iletişim araçları grubu` ve `Kontrol grubu` olmak üzere rastlantısal olarak 3 gruba ayrıldı. `Sosyal medya grubunun` 20 dakika süre ile Facebook ve Instagram hesaplarında zaman geçirmeleri, `Kitle iletişim araçları grubunun` 20 dakika süre ile moda/magazin dergilerine bakarak zaman geçirmeleri sağlandı. `Kontrol grubuna` ise herhangi bir girişim uygulanmadı. Öğrencilerin beden algıları `Vücut Algısı Ölçeği (VAÖ)`, sosyal görünüş kaygıları `Sosyal Görünüş Kaygısı Ölçeği (SGKÖ)`, demografik ve tanımlayıcı özellikleri `Veri Toplama Formu` ile elde edildi. Sonuçlar incelendiğinde; öğrencilerin sosyal medya ve kitle iletişim araçları ile zaman geçirmesinin beden algısını ve sosyal görünüş kaygısını etkilemediği görüldü (p>0.05). Ancak öğrencilerin sosyal medyada dolaşmaları ve moda dergilerine bakmalarının kilolarından memnuniyetsizliklerini arttırdığı belirlendi (p<0.05). 10. sınıf öğrencilerinin diğer sınıflara göre daha fazla beden memnuniyetsizliği ve daha fazla sosyal görünüş kaygısı yaşadığı saptandı (p<0.05). VAÖ puanları ile SGKÖ puanları arasında negatif yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu belirlendi (p<0.001). Öğrencilerin girişim öncesi ve sonrası VAÖ ve SGKÖ puanları arasında anlamlı fark olmamasının, günlük yaşam içinde sosyal medya ve kitle iletişim araçları maruziyetinin yüksek olmasından kaynaklanmış olabileceği düşünüldü. Anahtar Kelimeler: Adolesan, beden algısı, sosyal görünüş kaygısı, sosyal medya, kitle iletişim araçları, hemşirelik.

The effects of social media and mass media on adolescents' body perception and appearance anxiety are increasing gradually. This study was conducted experimentally to determine the effect of social media and mass media on high school students' body perception and social appearance anxiety. Data of the study was collected with 205 voluntary students who were studying in a private high school located in Kucukcekmece district of Istanbul, Turkey between the dates of February 15th, 2016 and April 25th, 2017. The participants were randomly divided into three groups: social media group, mass media group, and control group. Participants in the social media group were asked to spend 20 minutes on their Facebook and Instagram pages, while the participants in the mass media group were asked to spend 20 minutes looking to fashion/magazine journals. Control group did not receive any intervention. Students' body perception was evaluated by `Body Cathexis Scale (BCS)`, social appearance anxiety was evaluated with `Social Appearance Anxiety Scale (SAAS)`, and demographic and descriptive features were questioned by `Data Collection Form`. When the results are examined, it was found that spending time in social media and mass media doesn't have any significant effect on body image and social appearance anxiety (p>0.05). However, it was determined that spending time in social media and looking at fashion magazines increase the level of dissatisfaction with their weight (p<0.05). The students in the 10th grade had more body dissatisfaction and social appearance anxiety than the students in the other grades (p<0,05). The was a negative and statistically significant correlation between BCS and SAAS scores (p<0.001). It can be said that the nonsignificant results between BCS and SAAS scores before and after the interventions may be due to the high exposure of social media and mass media in daily life.Key Words: Adolescent, body perception, social appearance anxiety, social media, mass media, nursing.