Ayasofya Haseki Hürrem Sultan Hamamı restorasyon önerisi ve kütüphane olarak işlev kazandırılması

Abstract

Osmanlı kültüründe hamam binaları, dilden edebiyata ve gündelik hayata kadar Osmanlı kültüründe önemli bir yer tutmuştur. Tüm Türk toplulukları gibi temizliğe önem veren Osmanlılar, gittikleri her yerde hamam binalarını inşa etmişlerdir. Anadolu'nun her köşesinde, yok olmaya yüz tutmuş hamam binalarının bulunması, bunların doğru tespiti, analizi, belgelenmesi, değerlendirilmesi ve korunabilmesi sorunlarını da beraberinde getirmiştir.Tez kapsamında incelenen Haseki Hürrem Sultan Hamamı Binası, Osmanlı Klasik dönemi mimari özelliklerini yansıtmaktadır. Osmanlı hayatında önemli bir yere sahip olan hamam yapıları, modern hayatla beraber yıkanma işlevinin konut iç mekanına girmesi ile işlevsel özelliklerini yitirdikleri, buna bağlı olarak da çoğu terk edildiğinden yıpranmış, harap olmuş ya da tamamen yok olmuştur.Bu araştırmada; Haseki Hürrem Sultan Hamamı Binası'nın barındırdığı değerlerin korunması ve sorunlarının çözülmesine yönelik restorasyon önerisinin oluşturulması amacıyla; belgeleme, analiz, değerlendirme ve sentez aşamalarını kapsayan çalışma yöntemi izlenmiştir.Çalışmanın amacı, Sultanahmet Meydanı'nda bulunan kültür varlıklarından biri olan atıl kapasitedeki; Haseki Hürrem Sultan Hamamı Binası'nın bugünkü durumunu analitik incelemeler ve değerlendirmelerle belgelemek, yapının özgün durumunu ortaya koymak ve koruma ilkeleri ışığında binanın sürdürülebilir korunmasına yönelik restorasyon önerisi getirmektir.Ayasofya Haseki Hürrem Sultan Hamamı Binası restorasyon önerisi ve kütüphane olarak işlev kazandırılması'nı konu eden bu tez 5 bölümden oluşmaktadır.Bölüm I `de hamam binalarının tasarımıyla ilgili genel bilgiler verilmiş, hamam yapılarının tarihsel gelişimi anlatılmıştır. Türk Hamamının, Türk kültürü içindeki yeri ve mimari özellikleri anlatılmıştır.Bölüm II' de , Ayasofya Haseki Hürrem Sultan Hamamı Binası' nın konumu, tarihçesi, mekansal ve mimari elemanlarının özellikleri detaylı bir biçimde incelenmiş, değişim ve bozulmalar tespit edilerek günümüzdeki durumu değerlendirilmiştir.Bölüm III' de, Ayasofya Haseki Hürrem Sultan Hamamı Binası' nın restitüsyon önerisi, restorasyon önerisi doğrultusunda yapıya yapılması gereken müdahalelere yer verilmiştir.Bölüm IV `de uygun işlev araştırması yapılmış ve Kütüphane ve Sergi Merkezi işlevi verilen hamam yapısıyla ilgili kriterlerin ve gerekli bilgilerin elde edilmesi amacıyla kütüphanenin tarihine kısaca değinilmiş, dünyadaki ve Türkiyedeki önemli kütüphane örenekleri incelenmiştir.Bölüm V ` de Ayasofya Haseki Hürrem Sultan Hamamı Binası'nın kütüphaneye dönüşümüne yer verilmiştir.Sonuç ve Değerlendirme bölümü olan bölüm VI' da ise, karşılaştırmalı değerlendirme yoluyla elde edilen sonuçlar anlatılmıştır.

Bathhouses had an important place in various cultural issues in the Ottoman period from linguistics to literature and daily life. The Ottomans, who gave much emphasis to hygiene, built bathhouses everywhere they came to rule. The presence of almost dissolved bathhouses has evoked concerns regarding their correct detection, analysis, documentation, utilization and protection.The Haseki Hurrem Sultan Bathhouse, which is the subject of this thesis, reflects the architectural characteristics of the Ottoman Classical period. Bathhouses, which played an important role in Ottoman life, lost their functionality as the bathing function relocated into the household, and thus most of them were are now outworn, ruined or totally vanished due to being abandoned.In this thesis; a method consisting of the phases of documentation, analysis, evaluation and synthesis is applied to the end of composing a proposal regarding the protection of the values embodied in the Haseki Hurrem Sultan Bathhouse and solution of its problems.The purpose of the study is to document the current situation of the Haseki Hurrem Sultan Bathhouse, one of the many cultural treasures located in Sultanahmet sitting idle, through analytical investigations and evaluations, to display its original situation and come up with a restoration proposal for its sustainable protection.This thesis, which handles a restoration proposal for the Ayasofya Haseki Hurrem Sultan Bathhouse and its utilization as a library, comprises of five sections:In section I, general information regarding the design of bathhouse buildings and the buildings? historical development is provided. The role of bathhouses in Turkish culture and their architectural characteristics are also mentioned.In section II, the location, history, spatial and architectural elements of the Ayasofya Haseki Hurrem Sultan Bathhouse are investigated in detail, the changes and corruptions determined and its current situation analyzed.In section III, the restitution proposal for the Ayasofya Haseki Hurrem Sultan Bathhouse and the necessary interventions in line with the restoration proposal are explained.In section IV, research into an appropriate function is conducted, the history of the library is briefly mentioned and important examples of libraries in the world and in Turkey are examined, to the end of determining the criteria and gathering the relevant information for bathhouse structures being utilized as libraries and exhibition centers.Section V includes the transformation of the Ayasofya Haseki Hurrem Sultan bathhouse into a library.In section VI, which is the conclusion and evaluation part, the conclusions provided by the comparative evaluation method are explained.