Alışveriş merkezlerinin tarihi ve Kapalı Çarşının incelenerek modern alışveriş merkezleriyle karşılaştırılması

Abstract

İnsanoğlunun yerleşik hayata geçmesiyle birlikte, karşılıklı alıp verme yani bugünkü kullanımıyla alışveriş kavramı da doğmuştur. Şehirlerarası ticaretin gelişmesi sonucu alışveriş insan için giderek daha önemli bir ihtiyaç halini almıştır. Zaman içerisinde ihtiyacın artmasıyla birlikte alışverişin yoğun olarak bir arada yapıldığı merkezlere ihtiyaç duyulmuştur. Tarihteki ilk alışveriş merkezlerinin kurulmasıyla birlikte alışveriş yapıları da tarihteki yerlerini almaya başlamıştır. Alışveriş yapma işlevinin dışında sosyal paylaşım, etkileşim ve haberleşme işlevini de üstlenen alışveriş merkezleri, yakın çevresini ve halkın yaşamını da doğrudan etkilemiş, şehrin mimarı yapısını şekillendirmiş hatta şehirler arası yolların güzergahlarını bile belirleyecek kadar önemli görevler üstlenmiştir. Zaman içerisinde kentleşmenin ve halkların sosyal yapılarının oturmasıyla birlikte her şehrin kendine özgü ve kendi ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik, aynı zamanda yerel mimari özelliklerini yansıtan alışveriş merkezleri oluşmuştur. Bu alışveriş merkezleri gerek semt içinde, gerek semt kenarlarında açık ve kapalı olmak üzere pek çok çeşidi bulunan yapılar olma özelliğini taşır. 8000 yıllık geçmişinde pek çok medeniyeti içinde barındırmış olan İstanbul, daima en önemli ticaret merkezlerinden biri olma özelliğini taşımış ve bu esnada sayısız açık ve kapalı alışveriş merkezine, sokak pazarlarına, hanlara ve pasajlara ev sahipliği yapmış, bu anlamda benzeri gösterilemeyecek, oldukça önemli bir şehirdir. Alışveriş merkezlerine gösterilebilecek en önemli örneklerden biri olan Kapalıçarşı; kendine has mimarisi, konumu, sosyal yapısı ve ekonomi üzerindeki etkileriyle değişen zamana ve koşullara daima uyum sağlamış, kendine özgü yapısını korumuş ve İstanbul şehir ticaretinin merkezi olmaya devam etmiştir. Günümüzde kentleşme ve yoğun nüfus artışıyla birlikte sayısı her geçen gün artan modern alışveriş merkezlerinin yanında hala ayakta kalmayı başarabilen ender tarihi alışveriş yapılarından biridir. Bu tezde alışveriş merkezlerinin geçirdiği tarihsel süreç içerisinde Kapalıçarşı'nın yeri ve önemi incelenirken günümüz modern alışveriş merkezlerine değinilecek; sosyal, mimari ve işlevsellik yönlerinden karşılaştırılacaktırAnahtar Kelimeler: Kapalıçarşı, Çarşıların Tarihçesi, Alışveriş Merkezleri, Değişen Tüketim Yapıları

With human kind's the adoption of a sedentary life, the concept of exchange, in other words the concept of shopping in its present usage, has emerged. With the development of inter-cities trade, shoping gradually became a more important need for human beings. In progress of time, with increase of needs, centers that allow intense shopping activities are needed. With the foundation of the first shopping centers in history, the shopping buildings started to embody their places in history. Besides the shopping function, the shopping centers -which carry out the task of social sharing, interaction and communication- influenced the immediate surroundings and lifes of people around directly, shaped the architectural structure of the city and even affected the inter-cities route ways. In time, with the settlement of the urbanization and social structures of people, every city formed shopping centers that are peculiar and in order to fulfill the city's own needs that are also reflecting the local architectural features. These shopping centers both in and near by the towns are formations that are open and roofed.With its 8.000 year old history İstanbul let so many civilizations took place in it and has always been one of the most important trade centers. During the time hosted countless open and roofed shopping centers, street bazaars, caravanserais and passages; in that sense Istanbul is a unique city with high importance in history.Kapalıçarşı, which is one of the best examples that can be given to shopping centers has always been adaptated to the change in circumstances during time with its peculiar architecture, location, social structure and its affects on economy. It has preserved it sone of a kind nature and remained to be the trade center of Istanbul city. Today, besides the modern shopping malls –whose numbers constantly increase due to the urbanization and intense population increase- it is one of the rare historical shopping buildings that can still remain. In this thesis, by examining the role and importance of Kapalıçarşı throughout history; today's modern shopping malls will be mentioned and they will be compared to Kapalıçarşı in terms of social, architectural and functional usage.Keywords: Kapalıcarsı, History of The Shopping Malls, Shopping Malls, Changed Consumption Forms