1950 sonrası Türkiye`de modern mobilya tasarım ve üretimi

Abstract

Geçmişten günümüze sosyo-ekonomik düzey ve farklı kültürel yaşam beraberinde farklı mobilya kullanımını da getirmiştir. Mobilyalar zamanın ve dönemin teknolojik gelişmeleriyle beslenerek geleneksellikten çıkıp modern formuyla günümüze ulaşmıştır. Tüm dünyayı etkisi altına alan teknoloji Türkiye'de de kendini göstererek mobilya tasarımlarında köklü değişimler sağlamıştır. Batılaşma etkisi ve globalleşen dünyada sabit mobilya zamanla yerini modern mobilyaya bırakmış ve geçmişten izler taşıyarak günümüzdeki halini almıştır. Türkiye'de modern mobilyanın yaygınlaştığı ilk yıllarda malzeme çeşitliliğindeki azlık ve teknik yetersizliklerden dolayı özgün bir tarz oluşmamıştır. Malzeme eksikliği ve teknik yetersizliklerden kaynaklı özgün mobilya üretimi kısıtlanmış ve başka ülkeler tasarım açısından takip edilerek, örnek alınmıştır. Yeni devletin yapılandırıldığı dönemde, kullanılan malzeme yurtdışından getirilmiştir. Dönemin zor koşulları geleneksel üretimlerin devam etmesine neden olmuştur. Cumhuriyet, sosyal ve teknolojik gelişmeleri takip ederek örnek alıp kullanmaya başladıkça kendini yenilemeye çalışmıştır. Kurtuluş Savaşı sonrası, yabancı üreticilerin ülkeyi terk etmeleri mobilya üretimini yavaşlatmıştır. 1940'lı yıllarda kurulan atölyeler, tasarım yapılmasını sağlamıştır. Farklı kesimlere ait tasarımlar gündeme gelmiştir. Gayrimüslim ustalar, imparatorluktan cumhuriyet dönemine mobilya üretimini devam ettirmiştir. Cumhuriyet insanı modernleşmeyi temel kabul edilerek teknolojik gelişmelere en zor zamanlarda bile uyum sağlamaya çalışmıştır. Apartman dairelerine geçişler konut kavramını oluştururken mobilyada da talepleri artırmıştır. Sanayi sektörünün geliştirilmesi önemli hale gelmiştir. O yıllarda dışarıdan malzeme alımı artık yerini yerel malzemeye bırakmıştır. 1950'lerde yaşanan gelişmeler ile birlikte mobilya üretimi giderek artmıştır. Tez çalışmamda, 1950'lerden günümüze kadar geçen süreçte modern anlamda mobilya tasarımının gelişimi, toplumsal, sosyal, ekonomik, siyasal, dinsel ve kültürel değişimleri incelenmiştir. Mobilyanın, yaşam ve mekan içindeki tarihsel gelişimi dönemlere ayrılmış her dönem de kendi içinde sosyo-ekonomik, sosyo-kültürel ve teknolojik gelişimleri ile ele alınmıştır. Endüstri Devrimi sonrası mobilyanın tarihsel gelişimi incelenerek endüstrileşmenin doğurduğu sanat akımları genel bir bakışla ele alınmıştır. Değişen dünyayla tasarımcıların mobilyaya etkileri ve geçirdikleri süreçler incelenmiştir. Dolayısıyla Türkiye'de modern mobilya tasarım gelişim sürecinin daha doğru analiz ve tespit edilmesi açısından örnek alınan ürünlerin sektördeki yeri olumlu ve olumsuz yönleriyle birlikte ele alınmalıdır. Bu çalışma içeriğinde Türkiye'de ilk modern mobilyanın üretilmesi ile 1950'li yıllardan başlayarak günümüze kadar geçen süreci kapsayan, tarihsel zaman aralıklarıyla Türkiye'de modern mobilya gelişimini etkileyen unsurları araştırıp, belirli özellikleri ile ele alıp irdelemektedir. Anahtar Kelimeler : Mobilya, Tasarım, Mekan, Konut, Gereksinim, İnsan, Tasarımcı, Üretim, Kullanıcı

From past to present, socio-economic levels and different cultural life styles have brought along themselves different usages of furnitures. Fed from the technological evolutions of the time, furnitures have left the traditional forms and attained its modern form of our time. Technological transformation which affected the whole world has also been influential in Turkey and has caused radical changes in furniture design. By the effects of westernisation and globalisation, built-in furniture style has left its place to modern style furniture and has taken its actual form which bears the traces of the past. During the first years of the generalisation of the modern furnitures in Turkey, an authentic style has not occurred due to the scarcity of material variety and technical deficiencies. Authentic furniture production has been limited because of the reasons mentioned above and therefore other countries have been emulated in furniture design. During the restructuring of the new state, the furniture materials have been imported. Hard conditions of the era have caused the perpetuation of traditional production forms. The Republic has tried to renew itself by pursuing and emulating social and technological evolutions. After the independance war, departure of foreign manufacturers from the country has slowed down the furniture production. The workshops set in 1940's have permitted to make designs. Designs belonging to different sections have appeared. Non-Muslim masters have sustained furniture production from empire era to Republican era. The repulican person, even in the harshest times, has sought to accomodate with technology considering it the basis of modernity. Passing to appartment flats has constituted the domicile concept and increased the demand for the furniture. Therefore, the development of industrial production has become important. In these years, imported materials have left their place to local materials. Following the developments in 1950's, furniture production has accelerated. In my dissertation, evolution of furniture design in modern terms from 1950's to this day, social, economic, political, religious and cultural changes are analysed. Historical evolution of furniture within lives and space has been classified into periods and each period has been treated according to its socio-economic, socio-cultural and technologic features. Historical evolution of furniture after the industrial revolution and artistic trends to which industrialisation gave birth are examined through a general view. With the changing world, the effects of designers on furnitures and the underwent processes are analysed. Hence, in order to analyse and ascertain more accurately the evolution process of modern furniture design in Turkey, the position of selected sample products in the sector shall be treated according to their positive and negative sides. This study in its content examines from 1950's the first modern furniture production to this day in historical periods, the elements which affected modern furniture production in Turkey and its certain traits.Key Words : Furniture, Design, Space, Domicile, Need, Human, Designer, Production, User