Trabzon yöresindeki geç kretase kalsitürbiditlerinin sedimantolojik ve paleontolojik incelemesi (Kuzeydoğu Türkiye)

Abstract

?Trabzon Yöresindeki Geç Kretase Kalsitürbiditlerinin Sedimantolojik ve Paleontolojik İncelemesi (KD Türkiye)? isimli bu tez çalışması ile Trabzon yöresindeki Tonya Formasyonu'nun sedimantolojik ve paleontolojik özellikleri ortaya konulmuştur. Tonya Formasyonu'nun yayılım, dağılım, kaya türü, çökel yapı-doku, mikro ve makro fauna karakteristikleri ve fosil içeriğini ortaya koymak amacıyla Hacımehmet ve Gürbulak yörelerinden iki adet ölçülü stratigrafik kesit alınmıştır.Çalışma sahalarındaki Üst Kretase istifi, altta Çağlayan Formasyonu ile başlamakta, yukarıya doğru Kampaniyen yaşlı kalsitürbiditlerden oluşan Tonya Formasyonu ile devam etmektedir. Tonya Formasyonu, üzerine Kabaköy Formasyonu'nun volkanitleri uyumsuz olarak gelmektedir. Çağlayan Formasyonu'nda yapılan öncel çalışmalarda Kampaniyen-Maastrihtiyen yaş aralığını veren kırmızı-bordo renkli kireçtaşlarının yaşı, bu çalışmayla birlikte Kampaniyen olarak sınırlandırılmıştır. Tonya Formasyonu her iki kesitte de tabanda kalkarenit ve kalkruditlerle başlamakta, istiflerin üst seviyelerine doğru ise kalkarenit araseviyeli çamurtaşı, killi kireçtaşı ve kiltaşı ardalanmasıyla devam etmektedir. İncelenen kesitlerin taban seviyelerinin kaynağa yakın, üst seviyelerinin ise kaynaktan daha uzak/ıraksak bir ortamda çökelmiş oldukları belirlenmiştir. İstifler içerisinde ara seviyelerde malzeme getirimini sağlayan kanallar, yelpaze üstü lobları ve kayma yapıları tanımlanmıştır. İstiflerin içerdikleri çökellerin tane boyutuna göre orta boyutlu-orta taneli bir karbonat kırıntılı denizaltı yelpaze sisteminde oluştuğu belirlenmiştir. İncelenen çökellerdeki baskın karbonat dokusu moloztaşı, tanetaşı ve istiftaşlarıdır. İncelenen kalkarenit ve kalkruditlerdeki biyojen parçaları (büyük ve küçük bentik foraminiferler, kırmızı algler ve diğer alge benzeyen parçalar, ekinit plakaları, rudist kavkı parçaları, bryozoa parçaları, çeşitli kalın kavkı parçaları) ve bunların kırıklı, parçalı durumları, kalsitürbiditlerle eş yaşlı çökelme alanına yakın bir karbonat çökelim alanını işaret etmektedir. Kalsitürbiditler yakındaki bu karbonat çökelim alanından gravite akmalarıyla karbonat çökelim alanının yamaçlarında birikmişlerdir. Kalsitürbiditlerde yer alan taban altı yapılarından alınan paleoakıntı ölçümleri kalsitürbiditleri oluşturan bileşenlerin D, GD'daki sığ bir ortamdan kaynaklandığını göstermektedir. Çalışmada, litoloji değişimlerinin baz alındığı morfolojik olarak basit, yatay, düşey formlarının baskın olduğu sığ-derin denizel ortamı ifade eden 10 iknocins-iknotür? tanımlanmıştır. Bu çalışmayla Doğu Pontidler'de Kampaniyen zaman aralığında karbonat çökeliminin olduğu sığ denizel ortamların varlığı belirlenmiştir.Hacımehmet ölçülü stratigrafik kesitinde 8 planktik foraminifer cinsi, 15 planktik foraminifer türü ile 4 bentik foraminifer cinsi ve 5 bentik foraminifer türü, Gürbulak ölçülü stratigrafik kesitinde ise 9 planktik foraminifer cinsi, 15 planktik foraminifer türü ile 6 bentik foraminifer cinsi ve 7 bentik foraminifer türü belirlenmiştir.Tanımlanan planktik foraminifer ve bentik foraminifer toplulukları, Tonya Formasyonu'ndaki önceki çalışmalarda Kampaniyen-Maastrihtiyen olarak verilen çökelme zamanı, Kampaniyen olarak sınırlandırılmış, Maastrihtiyen zamanını karakterize eden formlara rastlanılmamıştır.

This thesis entitled ?Sedimentologic and Paleontologic Investigation of Late Cretaceous Aged Calciturbidites in Trabzon Area (NE Turkey)? contains detailed sedimentologic and paleontologic features of Tonya Formation in Trabzon area. Two measured stratigraphic sections were taken from Tonya Formation (Hacımehmet and Gürbulak) to outcroppe, distribution, rock type, sediment texture, micro and macro fauna characteristics and fossil contents of Tonya Formation.In study areas, sequence of Late Cretaceous start with Çağlayan Formation and continues upward Campanian aged Tonya Formation consists calciturbidites. Tonya Formation is unconformably overlain by Kabaköy Formation occurs volcanics. Observations on the red pelagic limestones in Çağlayan Formation, the age of this formation reported in previous studies as Campanian-Maastrichtian, its age was restricted with Campanian in this study. Both of the measured stratigraphical sections start with calcarenites and calcrudites and they consist alternation of mudstone, argillaceous limestone and claystone towards upper levels of the formation. We found that bottom levels of the sections were accumulated in proximal depositional environments and upper level of the sections consist alternation of marls, mudstones and claystone suggest a distal environment. In the sequences, channels, suprafan lobes and slump structures were determined. According to grain size of systems, our carbonate clastic submarine fans classified as medium size-medium grain fans. In thin section, rudstone, grainstone and packstone are the dominant textures. Biogene parts in calcarenites and calcrudites (small and large benthic foraminifers, red algas and undifferentiated alg fragments, echinoid fragments, fragments of rudist and bryozoa) may have derived from close carbonate depositional environments. These calciturbidites accumulate in the slopes of carbonate depositional environment with gravity flows. Paleocurrent measures were taken flute casts of calciturbidite, components of calciturbidites derived from a shallow environment in E, SE. Also, based lithological change morphological basic, flat, vertical forms dominated shallow-deep marine environments indicative 10 ichnogenus-ichnospecies? were determined. In this study, shallow marine carbonate environments in Campanian age were determined in the Eastern Pondites.Defined faunas were 8 planktonic foraminiferas genus and 15 planktonic foraminifer species with 4 bethonic foraminiferas genus and 5 benthonic foraminiferas species in Hacımehmet measured stratigraphical section and 9 planktonic foraminiferas genus and 15 planktonic foraminifer species with 6 bethonic foraminiferas genus and 7 benthonic foraminiferas species in Gürbulak measured stratigraphical section.Defined planktonic and benthonic foraminiferas communities, age of formation Campanian- Maastrichtian declared in previos study, this study determined Campanian age. Characteristic forms of Maastrichtian are not determined in the sections.