Aşk ve kahramanlık konulu Türk halk hikâyelerinde düşman tipi üzerine bir araştırma

Abstract

Bu çalışmanın amacı, aşk ve kahramanlık konulu Türk halk hikâyelerinde düşman tipini ve bu tipin özelliklerini belirlemektir. Konusu tip araştırması olan çalışmada, edebi eserlerde tiplerin sadece olumlu özellikleriyle yer almadığından hareket edilerek, olumsuz özelliklere sahip düşman tipler ve bu tiplerin özellikleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Halk hikâyeleri üzerine geçmişte yapılan tip araştırmaları kahramanlık hikâyeleri kapsamında daha çok Dede Korkut merkezli olup Alperen tipi, kadın tipleri, vb. gibi; aşk konulu hikâyelerde ise kahraman ve sevgili tipleri üzerinde yoğunlaşmıştır. Çatışma veya zıtlık unsurları şüphesiz anlatım esasına dayanan edebi eserlerin teşekkülünde en önemli unsurdur. Başka bir deyişle edebi eserde, olumlu tipler yanında olumsuz tiplerin bulunması -özellikle halk edebiyatına özgü anlatım esasına bağlı edebi verimlerde- toplumsal değerlerin ve algıların daha belirgin bir şekilde ifade edilebilmesinde önemli bir işlevi yerine getirir. Araştırmacılarca geçmişte yapılan çalışmalarda, edebi eserlerin özellikle eserin olumlu başkahramanı açısından değerlendirilerek düşman tipinin ihmal edildiği görülmektedir. Hâlbuki edebi eserde başkahramanın olumlu niteliklerinin ortaya çıkmasında dahi, düşman tipe ait olumsuz niteliklerin önemli bir rolü vardır. Geçmişten bu yana yapılan tip çalışmalarında bu husus gözden kaçırılmış veya ihmal edilmiştir. Bu bağlamda düşünüldüğünde, düşman tipi ve bu tipin işlevlerini belirleme amacını taşıyan çalışmanın önemi daha net olarak anlaşılmaktadır.Anahtar Kelimeler:Aşk Hikâyeleri, Kahramanlık Hikâyeleri, Düşman Tipi.

The aim of this study is to determine the enemy type and features of the type in Turkish folk stories. In this study whose topic is type, we will try to show the enemy, cruel, preventive types and the features of these types because types don?t always exist in literary works with their positive features.The type studies which were done on folk stories in the past focus mostly on the Alperen type based in Dede Korkut whereas they focus on bravery and love types in the stories which are about women types and love. It is certain that literary works come into value thanks to existing of conflicts and contrasts. That is, there are negative types besides positive types in literary works. It has been determined that literary works weren?t thought as a whole in the studies done by researchers in the past, and also, researchers who gave sufficient importance to types of brave and love neglected the enemy/cruel types. When you consider all that is being said, you will understand the importance of study which aims to determine enemy type and the functions of this type.Key Words:Love, Stories, Heroitic Stories, Enemy Type