Âşık Kul Fanî üzerine bir araştırma

Abstract

Âşık edebiyatı kökleri Sözlü Edebiyat Dönemi'ne dayanan bir gelenektir. Türk kültürü içinde var olmuş, değişmiş ve gelişim göstermiştir. Dönemlerin kültürel, siyasi ve sosyal şartları bu geleneğin etki sahasının artmasına ya da azalmasına sebep olsa da gelenek günümüze kadar ulaşmayı başarmıştır. İslamiyet öncesi kam, baksı, şaman, ozan, oyun isimleriyle anılan ve hekimlik, din adamlığı, büyücülük gibi yönleri de bulunan kişilerce kopuz eşliğinde icra edilen bu gelenek, İslamiyet etkisiyle Hak âşığından hareketle âşık, ozan, saz şairi, halk şairi gibi isimlerle anılmaya başlanmış ve bu dönemde diğer özelliklerini (büyücülük halk hekimliği vs.) kaybederek şiir söyleyen saz çalan, halk hikâyesi anlatan kişilere dönüşmüştür. Bu kültür temsilcileri yüzyıllar boyunca Anadolu insanının duygularını yansıtmıştır.Sivas, araştırmacılarca kaydedilen 1800 âşığa sahip olan bir şehirdir. Kul Fâni de bu geleneğin kayda geçmiş icracılarından, önemli temsilcilerindendir. Bu çalışmada Kul Fanî'nin 345 şiiri, çeşitli karşılaşmaları ve anlattığı bir halk hikâyesi incelenmiştir. Çalışmamızda Kul Fanî'nin hayatı, şiirlerinin dil ve üslup özellikleri, muhteva özellikleri, yapı ve tür özellikleri tespit edilip incelenmiştir.Anahtar Kelimeler: Âşık Edebiyatı, Kul Fanî Şiirleri, Nazım Biçimleri ve Türleri

The Minstrel Literature is a tradition based on the Period of Oral Literature. Turkish culture has existed, changed and developed in itself. Ever if the cultural, political and political conditions of these periods caused the increase or decrease of the influence of this tradition it has come until today. The literature which is performed accompanied by the `kopuz` the people who has the features like medicine, clergy, witchcraft called `ozan, kam, baksı, şaman ` in the pre-Islamic period has reflected the emotions of the person of Anatolia as losing these features(medicine, witchcraft) with the movement of lover of called `âşık, ozan, saz şairi, halk şairi` in the Islamic period.Sivas has 1800 minstrel recorded by researches. Kul Fanî also is one of the important representatives. In this study; 345 poems, various comparings and classifications of the stories of Kul Fanî has been analyzed. In our study, the life of Kul Fanî, language tone, content, structural features of his poems has been examined and analyzed statically.Key Words: Minstrel Literature, Kul Fâni, Poems, Verse Forms and Type