Türk afiş sanatının gelişiminde İhap Hulusi Görey ve çağdaş Türk grafik sanatına etkisi

Abstract

Türkiye'deki grafik sanatların gelişimi içerisinde ele aldığım `Afiş ve Afiş Gelişimi` konusunun, döngüsel ve dönemsel süreçlerdeki değişikliklerinin sanatçılar ve tasarımcıların elinde nasıl vücut bulduğu irdelenmiş ve incelenmiştir. Tüm sanat dalları gibi grafik sanatları da döneminin izlerini yansıtarak toplumun aynası olma görevini görmüştür. Bu anlamda Müteferrika'nın ilk bastığı `Vankul`la başlayan basılı yayın, zaman içerisinde sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel gelişimini tamamlayıp `belgeleyici` bir nitelik kazanmıştır. Yapılan araştırmada, grafik sanatların tarihi kronolojisinde, geçmişle bağını koparmayan ve yüzünü her daim gelişmeye çeviren grafik sanatların kimlik sorununun 1950'li yıllara kadar devam ettiği ve 1960'lı yıllarda büyük bir kırılma yaşadığı görülmektedir. Araştırmada, Osmanlı Devleti ve Cumhuriyet dönemi arasında köprü görevi gören İhap Hulusi Görey'in güçlü grafik üslubu ile çağdaşları ve çağdaş Türk grafik sanatına etkisi incelenmiştir. Görey'i çağdaşlarından ayıran en önemli özellik dönemin Almanya'sında aldığı sanat eğitimi ve bu eğitimin bir yansıması olan `Grafiksel Resimleme Tekniği` ile buluşturduğu lekesel formlar ve sert gölgelerdir. Çalışmalarında, hocası Ludwig Hohlwein'in izlerini yansıtırken geleneksel olarak kullandığı sulu boya resimleme tekniğini ülkenin içinde bulunduğu konjonktürle harmanlayarak doğrudan mesajlar ileten bir grafik malzemeye dönüştürmesi bir başka önemli özelliğidir. Bu araştırmada kullanılan nitel araştırma yöntemiyle Görey'in farklı zaman aralıklarında çalıştığı on dört afişi ve bir kitap kapağı illüstresi üzerine uzman görüşüyle on sekiz soru geliştirilmiştir. Geliştirilen sorularla, afiş tasarım kriterleri kapsamında tipografi ve tipografik düzenlemeler, grafiksel dil ve anlatım biçimleri incelenmiştir. Görey'in sanatıyla Türkiye'nin gelişim evresinde ve aydınlanma sürecinde sosyal, siyasi, kültürel, ekonomik ve ideolojik kavramlara nasıl yön verdiği araştırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Afiş, Tipografi, İllüstrasyon, Grafik Tasarım

We analyzed how changes at the circular and periodical processes of the subject of `Poster and Development of Poster` which I studied within the development of graphic art in Turkey came into existence at the hands of artists and designers. As all art branches, graphic art functioned as a mirror of the society by reflecting the traces of its era and conditions. In this respect, the printed publication that started with Müteferrika's first printed book `Vankul` completed its socio-economic and socio-cultural development in time and qualified as `documenting.` At the research, the chronology of graphic art history shows that graphic art that never severs its connection with the past and always faces future had identity problems until 1950s and had a big break at 1960s. At this research, we analyzed the effect of İhap Hulusi Görey, who functioned as a bridge between Ottoman Empire and republic, on his contemporaries and contemporary Turkish graphic art with his strong style. The most distinguishing characteristic of Görey is his education in Germany at that times and as a reflection of this, his spotted forms and strong shading that he brings together with `Graphical Illustration Technique`. While reflecting his teacher Ludwing Hohlwein's traces at his works, he turns the conventional water color technique into a graphic material that conveys messages directly by mixing it with the conjuncture of the country and this is another important characteristic of him. With the qualitative research method used in this research, 18 questions were developed with the sights of experts on Görey's 14 posters and a book cover illustration which he drew at different times. With the questions based on 15 posters typography and typographic arrangements, graphical language and expression styles are studied within the scope of poster designing criteria. It is researched how Görey directed social, political, cultural, economic and ideologic concepts with his art at his posters within Turkey's development phase and enlightenment process. Keywords: Poster, typography, Illustration, Graphic Design