Günümüze göre Ahmed Paşa divanı`ndaki arkaik unsurlar

Abstract

Arkaizmde geçmişte kullanılan ancak daha sonraları kullanımdan düşmüş yapılar incelenmektedir. XV. yüzyıl sonu eserlerinden olan Ahmed Paşa Divanı dilbilim açısından önemli bilgi, malzeme ve konuyu bünyesinde barındırmaktadır. Bu anlamda bugün kullanımdan düşmüş olan birçok ek ve söz varlığına Ahmed Paşa Divanı'nda rastlanmakta bu da bir incelemeyi gerekli kılmaktadır. Günümüze Göre Ahmed Paşa Divanı'ndaki Arkaik Unsurlar adını taşıyan bu çalışma Giriş, Sonuç ve Kaynakça yanında Eklerde Görülen Arkaik Unsurlar ve Söz Varlığında Görülen Arkaik Unsurlar adlarını taşıyan iki bölümden oluşmaktadır. Girişte arkaizmin tanımından, tez yazım sürecindeki aşamalardan ve tezin kapsamından bahsedilmiş, ayrıca XV. yüzyılın edebî, sosyal ve tarihî açıdan genel görünümü verilerek Ahmed Paşa'nın hayatı, edebî kişiliği ve eserleri üzerine durulmuştur. Eklerde Görülen Arkaik Unsurlar adlı birinci bölümünde on altı şekil incelenmiştir. Söz Varlığında Görülen Arkaik Unsurlar adlı ikinci bölümde ise Arkaik Kelimeler alt başlığı altında günümüze göre kullanımdan düşmüş on iki sözcük tespit edilmiştir. Eser, içinde geçen deyim ve atasözleri açısından zengin olsa da bunlar arkaik kullanımlar açısından oldukça sınırlı kalmıştır. Arkaik Söz Varlığı Üzerine Bir Değerlendirme alt başlığı altında ise söz varlığıyla ilgili bilgiler tablo ve grafiklerle görselleştirilerek sunulmuştur. Divanda arkaik söz varlığı açısından orta seviyede örneğe rastlanırken arkaik ekler bakımından ise sayıca fazla örnek yer almaktadır.

Archaism examines the structures that were used in the past but have fallen out of use afterwards. One of the last works of the 15th century, Ahmed Pasha's Divan has important information, issues, and subjects in terms of linguistics. In this sense, many affixes and words that are not used today are found in Ahmed Pasha's Divan and this case necessitates an examination.This study, which bears the name The Archaic Elements in Ahmed Pasha's Divan from Today's Perspective, consists of two parts, which are The Archaic Elements in Affixes and The Archaic Elements in Words except for Introduction, Conclusion and References parts. In introduction part, the author defines archaism and gives information about the stages of her dissertation and the scope of it, moreover, she depicts literary, social and historical features of the 15th century and discusses Ahmed Pasha's life, literary identity, and works. In the first part, The Archaic Elements in Affixes, she examines sixteen forms. In the second part, The Archaic Elements in Words, she determines twelve words that are not used anymore in the sub-title Archaic Words. Although it is rich in terms of idioms and proverbs, these are so limited in terms of archaic use. Under the sub-title An Evaluation on Archaic Words, she presents the words in question by visualizing them with tables and graphs. While there are moderate examples in terms of archaic words, there are many examples of archaic affixes.