Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde kullanılan ders kitaplarının öğrenci özerkliği açısından incelenmesi

Abstract

Bu çalışma yabancı dil olarak Türkçe öğretimi amacıyla kullanılan ders kitaplarının öğrenci özerkliğine katkı sağlayıp sağlamadığını incelemek amacıyla yapılmıştır. Bu bağlamda öğrenci özerkliğinin ilkelerinin yabancı dil olarak Türkçe öğretimi amacıyla kullanılan ders kitaplarında uygulanıp uygulanmadığı araştırılmıştır. Kısacası, bu çalışmada ders kitaplarının öğrenciye seçme şansı verip vermediği, bunun öğretilip öğretilemeyeceği, kitaplarda öğrenme stillerine vurgu yapılıp yapılmadığı ve ayrıca öğrencinin bu konularda farkındalık kazanma yönünden geliştirip geliştirilmediği incelenmiştir.Bu çalışmada, ders kitabı inceleme yöntemi kullanarak veriler elde edilmiştir. Birçok araştırma yöntemi arasından nitel bir araştırma tekniği olan olgubilim yöntemi seçilerek çalışmanın daha güvenilir olması sağlanmıştır.Bu çalışma yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan kitapları kapsamak üzere başlatılmış olup piyasadaki bütün kitapların incelenmesi mümkün olmayacağı ve aynı seviyedeki kitapların incelenip daha geçerli ve güvenilir bilgiler elde edileceği düşüncesi ile yurtiçindeki ve yurtdışındaki Türkçe öğretim merkezlerinde en çok kullanılan kitaplar olan; Ankara Üniversitesi Yabancılar için Türkçe Yeni Hitit serisi, İstanbul Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı ve Yunus Emre Enstitüsü Yedi İklim Türkçe Öğretim Seti'nin A1 ve temel seviye kitapları ile sınırlandırılmıştır. Kitaplar arasında karşılaştırma yapabilmek için kitapların aynı seviyesinin (Temel / A1 ) seçilmesi kolaylık sağlamaktadır.Yabancı dil olarak Türkçe öğreten kitapların öğrenici özerkliği açısından incelenmesi önem taşımaktadır. Zira pek çok öğretim yöntemi kullanılıyor olmasına karşın gerek Türkçe öğretimi yapılan merkezler tarafından gerekse bireysel olarak Türkçe öğrenen öğrenciler tarafından ders kitapları temel kaynaklar olarak görülmektedir.Son yıllarda bilgiye erişimin kolaylaşmasıyla ve öğrenme anlayışımızın değişmesiyle öğrenici özerkliği sıkça tartışılan bir konu haline gelmiştir. Buna karşın öğrenici özerkliğinin ders kitaplarındaki yeri konusu tartışma konusu olmaktan uzak kalmıştır. Öğrenci özerkliği konusunda yapılan birçok araştırma olmakla birlikte bu araştırmalarda ders kitaplarının rolü göz ardı edilmiştir.Bu çalışmada seçilen kitaplar Reinders (2010) tarafından geliştirilen ve özerk öğrenmenin birbirini destekleyerek ilerleyen sekiz basamağı ele alınarak hazırlanmış bir çerçeve kapsamında incelenmiştir. Seçilen kitaplar bütün basamaklar göz önüne alınarak ayrıntılı şekilde değerlendirilmiştir. Ayrıntılı içerik analizi sonucunda, bu üç kitabın öğrencinin özerkliğini destekleyen bu sekiz basamaktan hiçbirini yeterli ölçüde içermediği sonucuna varılmıştır. Bu ise ders kitabı yazarlarının bu konuyu göz ardı ettiği gerçeğini bu nedenle öğretmenlerin kitap seçiminde daha dikkatli olması gerektiğini ortaya koymuştur. Bu çalışma, öğrencinin özerkliğini ile ilgili ilkelerin bir araya getirilerek oluşturulacak ders kitabı yazımı ve kullanımı için bir dizi öneride bulunmaktadır. Anahtar Sözcükler: Yabancı dil olarak Türkçenin öğretimi, Kitap inceleme, Olgubilim, Öğrenci Özerkliği, Dil ders kitapları.

This study aims to show whether textbooks used in teaching Turkish as a second language encourage learner autonomy or not. In this context, it has been investigated whether the principles of learner autonomy are applied in textbooks used in teaching Turkish as a foreign language. That is ,this study is designed in to order to find out if, and if so, how textbooks provide information and practice in the areas of whether textbooks materials give students opportunities to make their own choices about and how to learn within the book, whether there is a focus for learning styles and strategies and whether there are opportunities for awareness building about these topics.The aspect of the data analysis of the study was course book evaluation. Although various approaches to research are available for researchers to design the most effective research models that cater for their needs, this study was conducted using fenomenolgy method, which is within qualitative research paradigm.This study is about the evaluation of textbooks in used in teaching Turkish as a second language in terms of learner autonomy by using a framework. However, analyzing all of them wouldn't be possible, so most common used textbooks Ankara Üniversitesi Yabancılar için Türkçe Yeni Hitit, İstanbul Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı ve Yunus Emre Enstitüsü Yedi İklim Türkçe were chosen as sample. In order to be able to get reliable information and compare the books, the books for the same levels namely A1/basic level were chosen as subject.It is important to evaluate the texbooks books used teaching Turkish as a foreign language in terms of learner autonomy. Although many teaching methods are being used, textbooks are seen as the main sources both by centers teaching Turkish and by students learning Turkish individually.In recent years, autonomy has become one of the most disputed and popular subject as access to information has been facilitated and our learning perspective has changed. On the other hand, the importance of learner autonomy in textbooks is far from being discussed. Although there are many studies on learner autonomy, the role of textbooks has been ignored in these studies. In this study, the books chosen were evaluated with a framework developed by Reinders (2010). This framework includes eight stages supporting each other. The selected books were evaluated in detail considering all the stages. A distinction was made between the cases where the books provided information about self-directed learning and where they provided opportunities to put them into practice. As a result of the detailed content analysis, it was concluded that these three books did not adequately contain any of these eight stages supporting learner autonomy. These results verify that teachers should be more careful while choosing a book for the lesson and the textbook writer shouldn't ignore the term `autonomy` in their books. This study suggests a set of guidelines about the incorporation of the principles of learner autonomy for writing and using textbooks. Key Words: Teaching Turkish as a second language, Coursebook Evaluation, Fenomenology, Learner autonomy, Language textbooks.