Afganistan`da istikrarsizlik ve temel sebepleri

Abstract

1747 senesinde Ahmet Şah Durrani tarafından kurulan ve Afganistan İslam Cumhuriyeti'nin öncülü sayılan Afgan İmparatorluğu'ndan bugüne kadarki sürede Afganistan içerisinde uzun vadeli istikrarsızlık söz konusudur. Kuzey'de Sovyet Rusya'nın; Güney'de Britanya'nın baskısıyla karşılaşan ülke çağdaşlaşma ve ulusallaşma girişimlerinde başarısız olmuştur. İktisadi yapıdaki, problemler, coğrafi yapı, kaynakların etkili kullanılamaması, çok kültürlü toplumsal yapı, yolsuzluk, eğitim sisteminin yeterli olmayan yapısı, adalet sisteminin hayata geçirilememesi gibi istikrarsızlığa sebep olan etmenlere ek olarak, Afganistan'da istikrarsızlığın önündeki önem teşkil eden engel uyuşturucu ekonomisidir. İran ve Pakistan ile beraber yazında Altın Hilal içerisinde sayılan Afganistan'da afyon ekonomisi 1989 senesinde Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği işgalinin ardından artarak devam etmiştir. Başta mücahit sınıflar tarafından Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'ne karşı verilen mücadelenin finansının sağlanması sebebiyle Batı ülkelerinde hoş karşılanan uyuşturucu ekonomisi, iç savaş zamanında sınıfların birbirleriyle mücadelelerinin de finans kaynağı olmuştur. Afganistan içerisinde temelleri derinlerde olan politik ve iktisadi istikrarsızlık terör örgütlerini ve organize suç sınıflarını cezp etmiştir. Günümüz dünyasında karmaşık bağlantılar ağıyla sarılmış siyasi yapı sebebiyle Afganistan'da karşılaşılan güvenlik problemleri bölge devletleri tehdit etmekte ve global güvenlik problemlerine zemin hazırlamaktadır. Anahtar Kelimeler: Afganistan, İstikrarsızlık, Taliban, Kabil, Kandahar

During the time passed since Afghan Empire founded by Ahmet Şah Durrani, which is accepted as the predecessor of Afghanistan Islamic Republic, there have been long term instability in Afghanistan borders. This country has faced with Soviet pressure in the north and Britannic pressure in the south and it has failed in its attempts towards modernization and nation building. Aside from problems in economic structure, geographic structure, ineffective use of the resources, multicultural societal structure, insufficient education structure and lack of an effective court system, drug economy is considered as one of the most important causes of instability. In the literature, Afghanistan is considered as a part of the Golden Crescent, among Iran and Pakistan, and opium economy in this country has been on the rise since Soviet Socialist Republics Union occupation in 1989. Drug economy was initially tolerated by Western countries because it was financing the resistance of mujahids to Soviet Socialist Republics Union and it has also financed war efforts in civil war era. Deeply rooted political and economic instability in Afghanistan borders has always attracted terrorist organizations and organized crime syndicates. In today's world where political structures of different countries are deeply bonded with each other, security problems in Afghanistan threaten other countries in the region and intensify risks of global security problems.Key Words: Afghanistan, Instability, Taleban, Qandahar, Qabil