Selçuklu sanatında burç-gezegen motiflerinin plastik değerler açısından incelenmesi

Abstract

Bu tez çalışmasında Selçuklu zamanında yapılan eserlerin üzerindeki burç-gezegen motiflerinin detaylı olarak incelemesi yapılmıştır. İncelenen eserlerde tasvir motiflerin yanı sıra 12 hayvanlı Türk takvimine yer verilmiştir. Araştırma yöntemi olarak nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Yerli, yabancı yazılı ve görsel kaynaklar araştırılıp yapılan eserlere ilişkin örnekler aktarılmıştır. Çalışmanın ana konusunu oluşturan Selçuklu sanatında burç-gezegen motifleri plastik değerler açısından araştırılarak sanat tarihinin doğal akışı içinde edindikleri yer çerçevesinde detaylı olarak incelenmiştir.Antik dönemden başlayıp 14. yüzyıla kadar süre gelen dönemlerde yapılmış eserlerin görsel verileri değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Bunların her biri bölümlere ait ana başlıklar ve onların alt başlıklarda incelenmiştir.Çalışmanın birinci bölümünde araştırmanın amacı, önemi, kapsamı ve yöntemi aktarılmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde Selçuklu döneminde yapılan eserlerin tasvirlerine yer verilmiştir. Burç-gezegen tasvir motiflerinin incelemesinin ele alındığı bu bölümde, ilk olarak Türk-İslam sanatında astroloji ele alınmıştır. Ayrıca Selçuklu döneminde yapılan eserlerin üzerindeki tasvir motiflerinin neler olduğunun ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümünde burç-gezegen tasvirleri incelenmiştir. Çalışmanın dördüncü bölümünde Anadolu Selçuklu dönemi burç-gezegen motifleri incelenmiştir. Burç-gezegen tasvir motiflerinin detaylı olarak incelendiği bu bölümde evrenle ilgili tasvirler ele alınmıştır. Beşinci bölümde ise 12 hayvanlı Türk takvimi incelenmiş ve bu doğrultuda sonuç ve önerilere yer verilmiştir.

In this thesis, the fancy depiction motifs on the works made during the Seljuk period were examined in detail. In addition to the motifs depicted, the Turkish calendar with 12 animals was included in the examined works. Qualitative screening method was used as research method. Local and foreign qualitative sources have been researched and related examples have been transferred. In the Seljuk art, which is the main subject of the study, horoscope-planetary motifs were investigated in terms of plastic values and examined in detail within the framework of the place they acquired in the natural flow of art history.The visual data of the works made in the periods starting from the antique period to the 14th century were evaluated. Each of these has been examined under the main headings and their subheadings.In the first part of the study, the aim, importance, scope and method of the research are explained. In the second part of the study, qualitative references about depiction motifs of Seljuk period works are given. In this thesis, where astrological motifs are examined, astrology is first discussed in Turkish-Islamic art. In addition, it is aimed to reveal the depiction motifs on the works made during the Seljuk period. In the third part of the study, the horoscope-planet descriptions are examined. In the fourth part of the study, the zodiac-planetary motifs of the Anatolian Seljuk period were examined. In this section, detailed descriptions of the zodiac-planet depiction motifs are discussed. In the fifth chapter, the Turkish calendar with 12 animals is examined and results and suggestions are given in this direction.