Kültürel belleğin sinema aracılığıyla aktarımı: Türkiye`de Malakan topluluğu örneği

Abstract

Kültürel bellek, sözlü gelenekten günümüzün görsel-işitsel ortamlarına kadar birçok farklı mecralara aktarılmaktadır. Ancak her bir mecranın özgün nitelikleri doğrultusunda bu aktarım değişiklik göstermektedir. Kültürel belleğin aktarıcısı, sözlü kültürde anlatıcılar ve ritüeller iken yazılı kültürde ritüellerle birlikte metinler ve bu metinlerin yorumlanmasıdır. Kültürel belleğin diğer bir aktarıcısı olan görsel kültür ise, kültürel kodların kayıt altına alındığı haliyle topluma aktarılmasıdır. Tarihsel süreç içerisindeki görsel ve işitsel aktarım araçlarından olan fotoğraf, sinema, televizyon vb. sanatların kaydetme işlevi ile görülen ve işitilen her şeyin kayıt altına alınabilir olması sözlü ve yazılı aktarım biçimlerini de içinde barındıran geniş bir perspektifle başka bir alan açarak; kaydedilen her imgeyi okumamızı ve anlamlandırmamızı sağlamaktadır.Sinema kendine özgü kalıplarıyla, estetikliğiyle birlikte kültürel kodları kayıt altına alarak yok olan veya olmaya yüz tutmuş kültürleri açığa çıkartarak görünür kılmaktadır. Sözlü ve yazılı dönemdeki aktarıcılar gibi sinema filmleri de kültürel belleği yorumlayarak aktarma işlevini üstlenmektedir.Araştırmamızda ele alınan Deli Deli Olma ve Kars'ın Solan Renkleri: Molokanlar, filmleri, Türkiye'de bir zamanlar yaşamış olan Malakanların kültürel kodlarını yorumlayarak aktarmış, böylelikle sinemanın etnik bir grubun bellek oluşumuna katkıda bulunabileceğini göstermiştir. Bu filmlerde, sözlü kültürde bellek aktarıcısının cümle dizimi, kalıplaşmış ifadeleri kullanması veya yazılı kültürde kültürel ritüelleri ve öğretilerin yazıya aktarılması gibi yönetmenler ve senaristler de kültürel kodları yorumlayarak ve biçimlendirerek görüntüler aracılığıyla aktarılmasını sağladığı ortaya çıkmıştır.

Cultural memory is transmitted in many different mediums, from oral tradition to audiovisual environments. However this transfer varies according to the original characteristics of each medium. The transmitters of cultural memory in oral culture are narrators and rituals, while it is rituals as well as texts and interpretations of these texts in written culture. Visual culture, another transmitter of cultural memory, is the transfer of cultural codes to society as it is recorded. Photography, cinema, television, etc., which are visual and audio transmission tools in the historical process, allows us to read and make sense of every recorded image by opening another field with a broad perspective that includes verbal and written transferring forms as well as providing the recording of everything seen and heard due to the function of recording with arts.With its unique patterns and aesthetics, cinema records cultural codes and makes them visible by revealing the cultures that have disappeared or are about to become extinct. Cinema, like the transmitters in the oral and written periods, interprets cultural memory through films.The films `Deli Deli Olma` and `Kars'ın Solan Renkleri: Molokanlar` discussed in our research have conveyed cultural codes of Molokans, those who once lived in Turkey, by interpreting, thus, they have shown that cinema can contribute to the formation of the memory for an ethnic group. In these films, similar to narrators sentence sequence and use of stereotyped expressions in oral culture or the transfer of cultural rituals and doctrines into texts in written culture, as well as directing and shaping cultural codes in films by interpreting and shaping cultural codes through images, it is revealed that in films directors and screenwriters provide the transmission of images by interpreting and formatting cultural codes.