Analyse de temps en logistique ınterne et application de la methode MTM 3

Abstract

ÖZET Günümüz koşullan firmaları varolabilmek için maliyetleri azaltmaya yöneltmektedir. Üretim yapan bir işletmenin giderlerinin büyük bir kısmım lojistik giderleri oluşturmaktadır. Bu durum lojistik ve tedarik zinciri yönetimine olan ilginin büyük ölçüde artmasına ve birçok şirketin tedarik zincirlerini analiz etme gereğini duymalarına neden olmuştur. Bu çalışma, iç lojistik kavramım büyüteç altına almayı ve iç lojistik performansım arttırmayı hedef almaktadır. Genel tanımıyla lojistik, hammaddenin temininden itibaren bitmiş ürünün en son tüketim noktasına ulaştırılmasına kadar olan süreçte, hammadde, yan bitmiş ürün ve bitmiş ürünlerin etkin bir şekilde fiziksel hareketlerinin sağlanması ve ara stok noktalarında depolanması işlemlerinin bütünüdür. Lojistik kavramı sistem yaklaşımıyla, ikiye ayrılarak incelebilir: iç ve dış lojistik sistemleri. Dış lojistik, yukarıda bahsedilen hammadde, yan bitmiş ürün ve bitmiş ürün akışlarının üretim yapılan fabrika dışında geçen kısmına verilen addır. İç lojistik, üretim yapan bir işletmeye hammaddenin girmesiyle başlayıp, bitmiş mamulün çıkmasıyla sonlanan akışların tümüne verilen addır. îç lojistik kavramı birbiri ile müşteri-imalatçı ilişkisi içinde olan birçok imalat atölyesi bulunan büyük fabrikalarda önem kazanmaktır. Bu tip fabrikalarda bir atölyenin bitmiş mamulü bir diğer atölyenin temel girdisini oluşturmaktadır. Örneğin montaj, mekanik, kaporta gibi atölyelere sahip bir otomobil fabrikasında, mekanikte üretilen motorlar montaj atölyesine girdi olarak gelmektedir. İç lojistik sistemlerinin amaçlarını 4 ana grupta inceleyebiliriz: maliyelerin azaltılması, akışların performansının iyileştirilmesi, organizasyonun insan kaynaklan etkinliğinin arttırılması ve iç müşteri memnuniyetinin arttırılması. Bu amaçların gerçekleşmesi yani iç lojistik sisteminin performansını yükseltilmesi fabrika içi akışlar düzenlenmesi, ve akış zamanlan iyileştirilmesi ile mümkündür.Etkin bir zaman analizi yöntemi akışların ve akış zamanlarının düzenlenmesi ve iyileştirilmesine yardımcı olacaktır. îç lojistikte zaman analizi yapmak için kullanılabilecek çeşitli yöntemler mevcuttur. Bu yöntemler şu şekilde sıralanabilir:. Geçmiş verilerin Örneklenmesi: Yöntem esas olarak geçmişte yapılmış olan çalışmalardan elde edilen verilerin güncellenmesi olarak tanımlanabilir. Az zaman alan ve kolay bir yöntem olan örnekleme, geçmiş verilerin doğruluğunun kesinlik taşımaması ve kritik aktivitelerde doğru sonuçlar vermemesi nedeniyle önerilmemektedir.. İş Örneklerinin Ayrılması: Gözleme dayalı olan yöntem, analistin değişik zamanlarda gözlemler yaparak operatör performansını etkileyen faktörleri belirler ve bunları azaltarak zamanlarda iyileştirmeler yapar. Bu yöntem tekrarlanmayan aktivitelere uygulamamaktadır.. Kronometraj Yöntemi: Sıklıkla tercih edilen yöntem, operatörün çalışma süresinin bir kronometre ile ölçülmesi şeklinde uygulanır. Yöntemin en çok eleştirilen yönü çalışan kişiye bağlı, yani sübjektif bir yöntem olmasıdır.. MTM Yöntemi: MTM yöntemi aktivitelere daha önceden belirlenmiş zamanların atanmasını içeren bir yöntemdir. Değişik sahalarda kullanılmak amacıyla geliştirilmiş MTM 1, MTM 2 ve MTM 3 gibi versiyonları mevcuttur. İç lojistikte akış zamanlarının bulunması ve iyileştirilmesi amacıyla bu çalışma da sunulan yöntem MTM 3 'tür. MTM 3, bir zaman analizi ve yönetimi aracı olup, iç lojistikte akış zamanlarının bulunmasında kullanılır. MTM 3, ikmal aktivitelerinin standart zamanlarla ve değişkenlerle tanımlandığı bir kitapçıktır. Her aktivite değişik taşıma aracı tipleri, ambalajlar ve stoklama şekillerine göre standart zamanlar alır. Bu değerler kronometraj ve MODAPTS yöntemleri ve bazı mühendislik formülleri kullanılarak bulunmuş zamanlardır. Zamanlar santidakika (1/100 dakika) cinsinden verilmiştir. Bu değerler normal iş güvenliği koşullan, normal taşıma aracı hızlan göz önüne alınarak hesaplanmıştır. Her aktiviteye atanan zamanlar o aktivitenin değişkenlerine göre farklılık gösterir, her değişkene aynı taşıma aracı için farklı zamanlar atamıştır. xvmMTM 3, 7 ana başlık altında incelenebilir: Temel elemanlar, Proses, düzelticiler, manüel aktiviteler, tamamlayıcı aktiviteler ve sabit zamanlar. Temel elemanlar, temel ikmal aktivitelerini kapsayan elemanlardır. Bu temel aktiviteler şu şekilde sıralanabilir: Taşıma, koyma-kaldırma, ambalaj alımı, yükleme-boşaltma, yön değiştirme, durma-kalkma ve römork bağlama-ayırma. Temel elemanlardan ilki olan taşıma aktivitesi bir taşıma aracının ambalajlan bir yerden başka bir yere nakline verilen addır. Taşıma aktivitesi `T` ile gösterilir. 3 tip taşıma vardır; boş ambalaj taşıma, dolu ambalaj taşıma ve boş taşıma hareketi. Koyma-kaldırma aktivitesi bir ambalajın stok yerine, paletiyelere veya postaya konulmasını veya kaldırılmasını kapsar. Bu aktivitenin zamanlan ambalajların üst üste konulabilme yüksekliği ve koyma-kaldırma yüksekliğine bağlı olarak değişmektedir. Ambalaj alımı, daha önce konulmuş bir veya daha çok ambalajın taşıma aracına alınmasıdır. Bu aktivitenin değişkenleri ambalaj alım şekli (üstteki ambalajın alımı, alttaki ambalaj m alımı) ve ambalaj yüksekliğidir. Yükleme-boşaltma aktivitesi, bir kamyonun, vagonun veya konteynerin yüklenmesi ve boşaltılmasını içerir. Bu aktivitenin değişkenleri yüklenen-boşaltılan aracın tipi, yükleme-boşaltma yapılan alana bağla olan boşaltma şekli, boşaltılacak-yüklenecek sıra sayısı ve kamyonun, vagonun veya konteynerin derinliğidir. Yön değiştirme aktivitesi 'CD' ile gösterilir ve tek değişkeni taşıma şeklidir. Durma-kalkma aktivitesi çok sık tekrarlanan bir aktivitelerdir ve tıpkı yön değiştirme aktivitesi gibi tek değişkeni taşıma şeklidir. Durma 'A' ile, kalkma ise 'D' ile gösterilir. Römork bağlama-ayırma aktivitesi, elle veya otomatik olarak yapılan, bir traktöre bir römork veya römork trenin bağlanması-ayrılması olarak tanımlanır. Her iki aktivitenin de değişkenleri aynıdır. Bağlanan römorkun dolu veya boş olması, otomatik veya elle bağlama-ayırma şekli ve araçların ekipmanı. Römork bağlama 'AR', römork ayırma ise 'DR' ile gösterilir. MTM 3 'ün ikinci ana başlığı prosestir. Manuelde prosese iki şekilde yer verilmiştir: Stoklama prosesi, çalışma postası prosesi. Stoklama Prosesi, stoklama bölgelerindeki kurallara uygun şekilde dolu veya boş ambalaj koyma-kaldırma aktivitelerini gerçekleştirmek için yapılan hareketlere verilen addır. Stoklama prosesinin ilk değişkeni gerçekleşecek aktivitedir. Bu aktivite koyma veya kaldırma olabilir. Diğer bir değişken ise bu gerçekleşme şeklidir. xıxBu değişken koyma veya kaldırma aktivitesinin tek veya çift ambalaj olmasına göre değişmesi anlamına gelmektedir. Ambalajların yüksekliği ve bir stoklama pilindeki ambalaj sayısı da stoklama prosesinin diğer değişkenleridir. Çalışma Postası Prosesi, çalışma postalarındaki dolu veya boş ambalajlan kapsayan değiştirme aktivitelerini gerçekleştirmek için yapılan hareketlere verilen addır. Çalışma Postası Prosesinin ilk değişkeni çalışma postasında bulunan ambalajın değiştirilme şeklidir. Bu değişken, boş ambalajın yanında bulunan dolu ambalajla değiştirilmesi veya boş ambalajın yakınında dolu ambalaj bulunmaması durumunda yapılan değiştirmeler olarak ikiye ayrılır. İkinci bir değişken ise çalışma postasının fiziki şeklidir. Değiştirme aktivitesinin zorluk derecesi ve değiştirme yüksekliği de diğer değişkenlerdir. Düzelticiler, temel taşıma aktivitelerinin gerçekleştirilmesi sırasında karşımıza çıkan özel ikmal aktiviteleridir. 3 tip düzeltici aktivite vardır: Dönmek, yol çakışmaları ve görülmeyen değiştirmeler. Dönme aktivitesi 'T' ile gösterilir ve bir taşıma aracının seyir yönünü değiştirmesi olarak tanımlanır. Dönüş çapı ve römork ireninin uzunluğu olmak üzere iki değişkeni vardır. Yol çakışmaları, iki yolun taşıma aktivitesini geçici olarak aksatabilecek şekilde kesişmesi durumuna verilen addır ve 'CA' ile gösterilir. İki değişkeni vardır; çakışma şekli ve aracın tipi ve bulunduğu konum. Çakışma şekli söz konusu yolda trafiğin tek veya çift yönlü olması durumudur. Aracın tipi ve bulunduğu konum ise, aracın tek veya römork bağlı olması, aracın güvenli bölgede veya kesişim bölgesinde bulunmasına göre değişmektedir. Görülmeyen değiştirmeler, değiştirme aktivitesinin özel koşullar içeren şeklidir ve 'EM' ile gösterilir. Tek değişkeni ambalajın pozisyonudur. Burada söz konusu olan değişecek olan ambalaja olan ulaşımın başka ambalajlar tarafından engellenmesidir. Tamamlayıcı aktiviteler rampa tırmanmak, kasa salınımları ve kapı geçişlerini içerir. Rampa tırmanmak, taşıma aracının hızının düşmesine neden olacak bir aktivitedir. Hızın azalma oram tırmanılan rampanın eğimine ve hareket eden kitlenin ağırlığına bağlıdır, yani bu aktivitenin değişkenleri rampanın eğimi ve ağırlıktır. 'GR' ile gösterilir. XXKasa Salimim aktivitesi, içinde bir yük bulunduran bir kasanın salınımım yapmayı kapsar. 'BB' ile gösterilir ve tek değişkem salınım yüksekliğidir. Kapı geçişleri, bir taşıma aracının bina içinden veya dışından kapıdan geçiş yaparak taşıma hareketi yapmasını kapsar ve TP' ile gösterilir. Tek değişkeni kapının tipidir; tek kapı veya SAS kapı olması durumu geçiş zamanım etkileyecektir. Elle yapılan (manüel) aktiviteler onaylamalar ve araçtan inmek-araca binmek olarak iki çeşittir. Onaylama aktivitesi bir ambalajın koyma-kaldırma aktivitesinin yapıldığının onaylama prosedürüdür ve elle yapılan bir aktivitedir. Onaylama yapılan aracın tipi, Kanban kartlarının kullanılması ve kullanılmaması, araçtan inilme durulma bu aktivitenin değişkenleridir. 'V ile gösterilir. Araçtan inmek-binmek sadece aracın ekipmanına göre değişiklik gösterir. Araçtan inmek 'D', araca binmek ise 'M' le gösterilir. Sabit Zamanlar, araçların çalışmaya başlamadan önce kontrollerine, batarya değiştirmelerine ve yakıt alımlarına ayrılması gereken zorunlu zamanları içerir. MTM 3, aynı zamanda operatörlerin iş yüzerinin hesaplanmasında ve operatör sayılarının belirlenmesinde de kullanılmaktadır. Bu amaçla bu çalışmada MTM 3 'ü etaplarında kullanan bir metot önerilmiştir. Bu metotla. Akışlar tanımlanır, iyileştirilir ve genişletilir.. İkmal organizasyonu için çözümler önerilir.. Gerekli ikmal araçları seçilebilir.. Operatör aktiviteleri tanımlanır, analiz edilir ve kantitatif hale getirilir. Metodun aşamaları şöyledir: 1- Akış tiplerinin belirlenmesi :Belirli bir coğrafik perimetre için ambalaj akışları genel hatları ile belirlenir. 2- Akış zamanlarının belirlenmesi: Bu etapta MTM 3'le akışlar aktivite bazında bölümlendirilir ve her aktiviteye bir zaman atanır. 3- Aktivite hacimlerinin belirlenmesi: Bu aşama belirli bir üretim hacmi için gerekli ikmal zamanının belirlenmesi gereklidir. xxı4- Aktivitelerin ve operatör iş yüklerinin belirlenmesi: Son aşama operatörlere aktivitelerin paylaştırılmasını ve doluluk yüzdelerinin hesaplanmasını kapsar. Bu son etabın amacı tüm ikmal operatörlerine eşit iş yükü dağılımını sağlamaktır. Yukarıda sözü edilen metot, çalışmada MTM 3 ile Kronometraj yöntemlerinin karşılaştırılarak performans analizi yapıldığı safhada kullanılmıştır. Performans analizi için belirlenen göstergeler arasında yer alan operatör sayısı, taşıma aracı sayısı ve operatör kullanım yüzdeleri bu metodun uygulanması ile bulunmuş değerlerdir. MTM 3 yöntemi, 5 değişik akış için Oyak-Renault Otomobil Fabrikalarında uygulanmıştır. Bu akışlar, kapı panoları, cam kaldırma mekanizmaları, çatı çıtaları, egzoslar ve egzos yuvalarım kapsamaktadır. Bu akışların tümü bir stoklama bölgesinden postaya parça ikmalini ve postadan alman boş ambalajların boş ambalaj stok bölgesine ikmalini içermektedir. Çalışmada, MTM 3 yöntemi uygulanmış akışları, iç lojistik sisteminin performansını arttırdığını göstermek amacıyla bir performans analizi yapılmıştır. Performans analizi, bir diğer zaman analizi yöntemi olan krometraj ile MTM 3 'ün karşılaştırılması vasıtasıyla yapılmıştır. Karşılaştırma için kronometraj yönteminin seçilme sebebi işletmelerin sıklıkla tercih ettikleri bir yöntem olmasıdır. Kronometraj kullanım kolaylığı ve işletmenin tüm faaliyet sahalarında uygulanabilirliği nedeniyle günümüzde popülerliğini koruyan bir zaman analizi yöntemidir. Yukarıda sözü edilen 5 akış her iki yöntem ile analiz edilip çeşitli performans göstergeleri ile sayısal sonuçlan karşılaştırılmıştır. Doğru bir sonuca varmak için akışlar üzerinde bir değişiklik yapılmadan karşılaştırma yapılmıştır. MTM 3 ve kronometraj ile yapılan akış zamanlarının analizini bize kronometrajın her akış için daha fazla zaman atadığını göstermiştir. Bunun sebebi kronometraj yönteminde operatörlerin çalışma hızlarını kendilerinin belirlemesidir. Operatörler, tempolarını kendileri belirleyerek akış zamanın artmasına neden olmaktadırlar. Performans göstergeleri, iç lojistik sisteminin amaçlarının altında gruplanmıştır. İlk amaç olan akışların performansının iyileştirilmesi 6 gösterge ile tanımlanmıştır. İlk gösterge akış boyunca mevcut akış kopma noktası sayısıdır. Her iki yöntemde de akış üzerinde bir değişiklik yapılmadığı için akış kopma noktası sayısı değişmemiştir. xxııİkinci gösterge ise döngü etkinliğidir. Döngü etkinliği teslim süresinin işçilik süresine oranıdır ve bize süre anlamında sistemin etkinliğini gösterir. MTM 3 yöntemi akış sürelerini azalttığı için teslim süresi kısalmaktadır. Dolayısıyla bu gösterge bize MTM 3'ün döngü etkinliği yönünden daha etkin olduğunu göstermektedir. Üçüncü gösterge birim zaman taşman hacimdir. İç lojistik sisteminin ana amaçlarından biri en az sürede en çok sayıda parçayı taşımaktır. MTM 3 ile kısalan akış süreleri birim zamanda daha çok mamul taşınmasını sağlamaktadır. Dördüncü gösterge teslim süresidir. Teslim süresinin azaltılması iç lojistik sisteminin performansının arttırılmasıyla doğru orantılıdır. MTM 3 her 5 akışta da teslim sürelerini kronometraj yöntemine kıyasla iyileştirmiştir. Beşinci gösterge akışın değişikliklere adapte olma süresidir. Bu süre sistem esnekliğini göstermesi açısında önemlidir. Tüm sistemlerde olduğu gibi iç lojistik sistemlerinde de esneklik, değişikliklere kolay uyum sağlayabilme yetisi arzulanan bir niteliktir. Yapılmış olan akış değişikliğine gerek teoride gerekse operatörlerin adaptasyonu konusunda MTM 3 kronometraj yöntemine oranla daha hızlı cevap vermiştir. MTM 3'ün değişikliğe adapte olma süresi 2 gün olmasına rağmen, kronometraj yöntemi aynı değişikliğe uyum sağlaması 1 haftanın sonunda gerçekleşmiştir. Bunun ana sebebi kronometraj yönteminin aktivite akışlarım net bir şekilde belirleyememesidir. Bu durum sahada karışıklıklara yol açmaktadır. Son gösterge ise müşterinin isteği ile teslimat arası geçen süredir. Burada söz konusu müşteri iç müşteridir. Müşterinin isteği yapması ile teslimat arasında geçen süre MTM 3 ile azaltılmıştır. Bu durum yine akış sürelerinin azalmasından kaynaklanmaktadır. İkinci amaç olan maliyetlerin azaltılması konusunda performans değişimi 3 gösterge yardımıyla sunulmuştur. Birinci gösterge operatör sayısıdır. MTM 3 söz konusu 5 akış için 5 operatör öngörmektedir. Oysa kronometraj yöntemi aynı akışları 6 operatör ile tamamlamaktadır. İşletme 5 akışın toplamından MTM 3 ile 1 operatör kazanmaktadır. İkinci gösterge taşıma aracı sayısıdır. Operatör sayışma eşit olan taşıma aracı sayısı da MTM 3 ile azalmaktadır. Son gösterge ise ikmal lojistik maliyetidir. Bu maliyet işçilik, araç maliyeti, araç amortisman değeri ve yakıt maliyetini içerir. XX1UOyak-Renault Metot Lojistik Servisinden alman değerlere göre taşıma aracı ve operatör sayılarının azalmasına bağlı olarak MTM 3 'ün ikmal lojistik maliyetlerini azalttığım söylemek mümkündür. Üçüncü amaç olan organizasyonun insan kaynaklan etkinliğinin arttırılmasının ölçümü için 3 gösterge kullanılmıştır. Bunlardan ilki operatör kullanım yüzdesidir. Operatör kullanım yüzdeleri kronometraj yöntemi ile daha yüksek sonuçlar vermiştir. Ancak bu yanıltıcı bir sonuçtur. Çünkü kronometraj yönteminde operatörler akış zamanlarım yükseltmekte, dolayısıyla kendi iş yüklerini daha fazla göstermektedirler. Bu amaca yönelik ikinci gösterge operatör sayısıdır. Operatör sayısının MTM 3 ile azalma sebepleri yukarıda anlatılmıştır. Son gösterge ise yine yukarıda açıklanan organizasyonun esnekliğidir. Son amaç olan iç müşteri memnuniyetinin arttırılmasının ölçümü için 3 adet gösterge tanımlanmıştır, tik gösterge teslim gecikmelerinin yüzdesidir. Teslimat gecikmelerinin MTM 3 uygulaması sonrası %12 oranında azaldığı gözlenmiştir. ikinci gösterge ise teslimat sıklığıdır. Her operatör için teslimat sıklığı MTM 3 yöntemi ile artmıştır. Bu durum bir anlamda bize operatörlerin çalışma hızının da arttığını göstermektedir. Son gösterge hizmet seviyesidir. Hizmet seviyesi zamanında ve tam (On Time- In Full) olarak yapılan teslimatların yüzdesi olarak tanımlanabilir. MTM 3 uygulaması %15 oranında hizmet seviyesini iyileştirmiştir. Bu durum müşteri memnuniyetinin artmasına neden olmaktadır Performans analizi, MTM 3'ün kronometraj yönteminden daha etkin olduğunu göstermiştir. MTM 3'ün alternatif zaman analizi yöntemlerine göre avantajları şu şekilde sıralanabilir: 1- MTM 3 kesinliği olan bir yöntemdir. Her aktiviteye atanan zamanlar bellidir, kalitatif aktiviteler kantitatif şekle çevrilmiştir. 2- MTM 3 esnekliği olan bir yöntemdir. Akışta yapılacak değişiklere kolay cevap verebilen bir yöntem olması işletmeler açısından kolaylık sağlamaktadır. 3- Kalitatif analizlerde bulunan hata olasılığı düşüktür. xxıv4- Lineer programlamaya yalan olan temeli sayesinde bilgisayar ortamına aktarımı mümkündür. MTM 3 'ün amaç fonksiyonu zamanlan minimize etmek olarak tanımlanabilir. Her aktivitenin sahip olduğu değişkenler ve kısıtlar mevcuttur. Akış zamanlarının hesaplanması için LINDO gibi bir bilgisayar programının yazılması ile MTM 3'ün enformatik sahaya entegrasyonu yapılabilir. MTM 3 her ne kadar iç lojistikte iyileştirme arayan işletmelerin ihtiyaçlarım karşılayabilse de yöntemin bazı sınırlan mevcuttur. 1- MTM 3 sınırlı değişkenlerle yola çıkan bir yöntemdir. Yöntem, belirli taşıma araçlarım ve ambalaj tiplerini temel almaktadır. Oysa günümüzde teknolojik gelişmeler taşıma araçlarının değişmesine neden olmaktadır. Ambalajlar ise daha ergonomik olmaları için sürekli şekil değiştirmektedir. Mevcut MTM 3 kitapçığı bu değişmelere cevap verecek nitelikte değildir. 2- MTM 3 bir zaman analizi süresince karşılaşılabilecek tüm aktiviteleri içermemektedir. Örneğin karton kutuların kesilmesi zaman alan bir aktivite olmasına rağmen kitapçıkta bulunmamaktadır. Bu tip aktiviteler için kronometraj gibi tamamlayıcı metotlara ihtiyaç duyulmaktadır. 3- ikmal koşullarına yer verilmemiştir. Oysa ikmal koşullan aktivite zamanlarım direkt etkileyen faktörlerdir. Bu durum teori ile pratiğin arasında fark olmasına sebep olmaktadır. Bu koşullar kısaca şu şekilde özetlenebilir: ikmal yapılan sahada yerin kaygan veya hasarlı olması, standart dışı yol boyutlan, yaya akışları ve yetersiz aydınlatmalar. 4- Bazı aktivitelerin değişkenleri sübjektiftir. Örneğin 'kaldırmak' aktivitesinin değişkenlerinden biri olan üst üste konulabilme yüksekliğine Kolay ve zor olmak üzere zaman atanmıştır. Kolaylık ve zorluk sübjektif kavramlardır ve kişiden kişiye değişir. Bu tip noktalar analizin kesinlikten uzaklaşmasına neden olmaktadır. XXVSonuç olarak MTM 3 'ün iç lojistiğin performansın arttırmaya olan etkisinin mevcut zaman analizi yöntemlerinde fazla olduğu çalışmada görülmektedir. Baza açık ve eksik noktalan olmasına karşın MTM 3, iç lojistikte zaman analizi ihtiyaçlarını karşılayabilecek niteliktedir. Bu eksikliklerin giderilmesi ve MTM 3 'ün enformatik sallaya entegrasyonu ile işletmelerin daha yüksek performansa ulaşması mümkündür. XXVI

RESUME La minimisation des couts est l'objectif principale des entreprises. La realisation de cette objective depend de la minimisation des couts logistiques qui forment la plus importante partie des couts globaux. Pour reussir a minimer les couts du systeme logistiques, il faut evaluer sa performance. II faut noter qu'un systeme logistique peut âtre observe en deux titreş ; le systeme de logistique interne et le systeme de logistique externe. Le systeme de logistique qui commence par l'entree des camions de la matiere premiere a l'usine et qui finit par la sortie de la produit fini est nomm? `logistique interne`. Pour arriver a une performance totale, il faut evaluer la performance de tous les deux systeme. Dans cette memoire, une methode pour eValuer la performance du systeme logistique interne est proposee: La m6thode MTM 3. La methode MTM 3 est un outil de gestion et d'analyse de temps pour les flux internes usines. Elle est etablie pour le chiffrage des activites manutention en function de differents types d'engins, de la conception d'emballages et des conditions de stockage. Les valeurs standard utilisees ont et6 etablies â l'aide des m&hodes chronometrage, MODAPTS, et sont regroupees par des symboles alphanumeriques functions des variables. MTM 3 a 7 dements : Les Elements de Base, Le Processus, Les Correctifs, les Activites Diverses, les Activites Manuelles, les Activity Complementaires (les temps fixes) et les Temps Supplementaires Personnels.o Les Elements de Base sont les activites de base des engins de manutention. Ds comprennent Le transport, La Depose, La prise, Le changement de direction, Demarrer, Arreter, Accrocher et decrocher remorque. o Le processus est un ensemble de manoeuvres pour effectuer des activites de depose ou de prise â vide ou en charge d'apres des modes operatoires logiques et suivant les regies de security imposees dans les zones. II existe deux sortes de processus: Le processus au poste ou sur installation et le processus de stockage. o Les correctifs sont des valeurs complementaires qui s'appliquent â des activites ou manoeuvres particulieres de manutention. On peut distinguer 3 sortes de correctifs ; tourner, croisement d'allees et echanger masque o Les Activites Diverses sont le gravissement de rampes, le basculement de bennes et le passage de portes. o Les activites manuelles sont la validation et monter et descendre d'engin. o Les temps fixes sont les temps necessaires et obligatoires lors de la mise en route d'un chariot automoteur thermique ou electrique, les pleins de carburant et les changements de batterie. o Les temps supplementaires personnels sont de deux sortes : Temps supplementaires personnel dependant de travail et temps supplementaire personnel independant de travail. L' application de MTM 3 est realisee a Oyak Renault sur 5 flux : Appro visionnement des panneaux de portes, approvisionnements des mecanismes leves-vitres, approvisionnement des descentes d'echappements, approvisionnement des barres de toit et approvisionnement des echappements a l'atelier de montage. Les flux sont entre une zone de stockage, un poste de travail et une zone d'emballage vide. Les temps de chaque flux sont determines avec MTM 3 et le chronometrage. Pour visualiser la performance de MTM 3, une comparaison de MTM 3 et le chronometrage est faite â l'aide des indicateurs de performance. Ces indicateurs sont d&ermines suivant les objectives du systeme logistique interne. xvCes objectives sont l'augmentation de la performance des flux, la minimisation des coûts, 1' amelioration de l'efficacit6 d'organisation en facteurs humains et amelioration de la quality de service pour client interne. Les resultats de la mesure de performance nous montrent que MTM 3 diminue le temps de livraison, le nombre d'operateurs et d'engin au long des flux et par consequent le coût logistique. Elle augmente le volume transport^ par unit? de temps, la frequence de livraison pour chaque operateur et l'efBcacite du cycle. C'est une m&hode flexible, le temps d'adopte de la melhode de chronometrage est une semaine, tandis que celui de MTM 3 est 2 jours. Le pourcentage des retards de livraison diminue 12 % avec MTM 3 et par consequent le niveau de service augmente. MTM 3 est une methode precise et flexible. Elle evite les erreurs liees aux analyses qualitatives. H faut aussi preciser qu'elle a une base proche â la programmation lineaire puisqu'elle possede ses variables, ses contraintes et sa function objective. Cette quality peut donner la possibility du passage de MTM 3 â la base informatique. Un programme informatique comme LINDO peut faciliter les etudes des analystes. Elle possede quand mâme certaines limites. Les variables de MTM 3 sont limites, elles comprennent certains types d'engin et d'emballages. II existe aussi des activites et des conditions de manutention manquantes qui changent le temps des activites. En augmentant le nombre de variables et en ajoutant des activites supplementaires, on arrive a une methode beaucoup plus exhaustive qui permettrait d'ameliorer la performance des entreprises. Le modele de MTM 3 şerait alors plus complet ; les entreprises trouveraient alors en lui une methode qui se rapproche au plus du reel. xvi