A fuzzy multiple criteria analysis for the determination of the best WEEE management scenario for Turkey

Abstract

Elektrikli ve elektronik ekipman (EEE) üretimi, dünyada en hızlı artan üretim faaliyetlerinden biridir. Bu gelişim, elektrikli ve elektronik ekipman atıklarının da (EEEA) hızla artmasına yol açmıştır. Şehirleşme, ekonomik düzeylerin hızla gelişimi, ürünlerin kalitesinin artması ve fiyatlarının düşmesi gibi çeşitli nedenlerden dolayı tüketici mallarına olan talep gün geçtikçe artmaktadır. Taleplerindeki bu hızlı artış, çevre için büyük risk meydana getirecek, tehlikeli maddelerin kaynağı olan EEE'nin tüketiminde ve EEEA'nın miktarında hızlı bir artışa sebebiyet vermektedir.EEEA'nın doğru bir şekilde yönetimini sağlayabilmek ve yanlış yönetiminden kaynaklanabilecek potansiyel çevre sorunlarını belirlemek ve bu konuları ele almak maksadıyla, birçok ülke çeşitli yasalar uygulamakta veya planlamaktadır. Bu yasalar, atık sahalarına ve atık bertaraf tesislerine gönderilecek EEEA'nın çeşit ve miktarlarını en aza indirmek amacı ile yeniden kullanım ve geri dönüşüm gibi geri kazanım seçeneklerinin geliştirilmesini ve arttırılmasını amaçlamaktadır. Avrupa Birliği'nin eşiğinde bulunan Türkiye için de EEEA'nın geri kazanımı büyük bir önem arz etmektedir.EEEA, içeriğinde bulunan maddeler açısından en karmaşık katı atık akımlarından bir tanesidir ve bunun bir sonucu olarak EEEA'nın etkin bir şekilde yönetimi çok zordur. EEEA için çevre ile dost, teknolojik olarak elverişli, ekonomik olarak düşük maliyetli, sosyal ve politik açılardan kabul edilebilir bir senaryo seçimi büyük dikkat gerektiren önemli bir sorundur. EEEA yönetiminde çok ölçütlü karar verme yöntemlerinin kullanılması, daha objektif ve şeffaf kararların verilmesi açısından birçok avantaja sahiptir. Bu çalışmanın amacı en iyi EEEA yönetim senaryosunu seçmek için analitik bir yöntem sağlamaktır.Bu çalışmada verilerin bulanık olarak tanımlanabildiği ortamlarda, çok ölçütlü karar verme problemlerini, ölçütlerin etkileşimini de göz önüne alarak çözmek amacıyla Bulanık ANP yöntemi kullanılmıştır. Bulanık ANP yöntemi, Türkiye için en uygun EEEA yönetim senaryosu seçimi problemi üzerinde uygulanmıştır.

The production of electrical and electronic equipment (EEE) is one of the fastest growing global manufacturing activities. This development has resulted in an increase of waste electrical and electronic equipment (WEEE). Rapid economic growth, coupled with urbanization and growing demand for consumer goods, has increased both the consumption of EEE and the production of WEEE, which can be a source of hazardous wastes that pose a risk to the environment and to sustainable economic growth.To address potential environmental problems that could stem from improper management of WEEE, many countries and organizations have drafted national legislation to improve the reuse, recycling and other forms of material recovery from WEEE to reduce the amount and types of materials disposed in landfills. The recovery of WEEE is also important in Turkey, which is on the edge of European Community.WEEE constitutes one of the most complicated solid waste streams in terms of its composition, and, as a result, it is difficult to be effectively managed. The selection of a technologically reliable, environmentally friendly, economically affordable and socially acceptable management scenario for WEEE is a significant question. The use of multiple attribute decision making (MADM) methods in WEEE management has the advantage of rendering subjective and implicit decision making more objective and transparent.The purpose of this study is to select the best WEEE management scenario using a MADM method. Due to the uncertainty of information and the vagueness of human feeling and recognition, it is difficult to provide exact numerical values for the criteria and to make evaluations which exactly convey the feeling and recognition of objects for decision makers. Therefore, most of the selection parameters cannot be given precisely. For this reason, in this study, the usage of the fuzzy version of ANP is proposed to make a multiple attribute selection among WEEE management scenarios for Turkey.