Tip 1 diyabet mellitüs` lü çocukların hba1c değerlerini etkileyen biyo-psiko-sosyo-kültürel ve ekonomik etmenler

Abstract

Çocukluk ve ergenlik çağında en fazla görülen kronik hastalıkların başında insüline bağımlı Tip 1 diabetes mellitus (Tip 1 DM) gelmektedir (10). Tip 1 DM esas olarak hücre harabiyeti ve insülin eksikliği ile karakterize bir hastalıktır. Her yaşta görülebilmekle birlikte, viral enfeksiyonlar, beslenmeye bağlı faktörler, toksinler ve stres gibi çevresel nedenlerden dolayı Tip 1 diyabet sıklığının arttığı ve genellikle ergenlik dönemi olan başlangıç yaşının, 5-7 yaş aralığına doğru kaydığını görülmektedir. Diyabetin erken tanısı ve glisemik kontrolün sağlanması ile birçok komplikasyonun önlenebileceği veya geciktirilebileceği bilinmektedir. HbA1c ölçümü diyabetik hastalarda uzun süreli glisemik kontrolün değerlendirilmesinde altın standart olarak kabul edilmektedir. Dolayısıyla diyabetin uzun dönemli takibinde HbA1c' yi etkileyen bazı sosyo-demografik, sosyo-ekonomik ve psikososyal faktörlerin saptanması, hastalığın tedavi ve izlenimlerine olumlu yönde katkı sağladığı ifade edilmektedir. Çalışmamızda, Tip 1 diyabetli çocuk ve ergenlerin cinsiyet, yaş, öğrenim düzeyi, ekonomik durum, diyabet süresi, egzersiz, diyabet eğitimi, aile ilişkileri, travmatik olaylar ve hastaların kronik hastalıkla ilgili algısının HbA1c üzerine etkisi incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; sosyo-demografik özelliklerden cinsiyet, yaş, hastanın eğitim durumu, aile yapısı ve anne-babanın eğitim durumu ile hastalığa ait Tip 1 DM süresi, hastalık ile ilgili eğitim düzeyi, egzersiz sıklığı, fastfood alışkanlığı, diyabet öyküsü, travmatik olay yaşama, aile geliri ve hastalık öncesine göre ruh sağlığı algısı özelliklerinin HbA1c düzeyleri üzerine etkili olmadığı bulunmuştur. Bununla beraber düzenli poliklinik kontrolü, DM dışında başka bir hastalık varlığı ve tedavi masraflarını ödemede güçlük çekme durumu ile HbA1c arasında anlamlı ilişki saptanmıştır.

Top of the chronic disease mostly seen in childhood and adolescence time is insulin dependent Type 1 diabetes mellitus (Type 1 DM). Type 1 DM is basically a disease characterized by cell ruin and lack of insulin. Although it is encountered in all ages, it is noted that Type 1 diabetes frequency raies and while its starting age was adolescence age, its starting age is now seen to shift 5-7 ages due to the viral-infections, factors depending on nourishing, toxins, and stress-like environmental reasons. It is known that, Pre-Diagnosis and satisfying the glisemic control can protect or delay many of the complications.HbA1c is assumed to be the golden standard in the evaluation of the long-time glisemic control in diabetic patients. Therefore determination of some of the socio-demographic, socio-economic, and psychosocial factors affecting HbA1c provides positive contributions in long-time control and treatment of the diabetes. In our study, it is investigated that the effect of sex, age, educational background, economical state, duration of diabetes, physical exercise, diabetes education, family relations, traumatic events, and the perception of the patients for chronic disease on HbA1c. According to our investigations: socio-demographic properties such as sex, age, educational background of the patients, social structure of the patients' family, educational background of the parents and duration of Type 1 DM of the disease, educational state about the disease, physical exercises frequency, fast-food habit, diabetes story, living a traumatic events, family economic level and the perception of psychological health before the disease have no effects on HbA1c levels. However, there a remarkable relation is determined between the HbA1c and periodic polyclinics controls, another disease except the DM and economical bottle neck for paying the treatment costs.