Dalak hacminin stereolojik yöntemlerle hesaplanması

Abstract

Dalak; lenfoma, sıtma, tüylü hücreli lösemi, kronik lenfositik lösemi, akut lösemiler, talasemi majör, portal ven trombozu ve akut splenit gibi birçok sistemik hastalıktan etkilenmektedir. Etkilendiği primer tanıya özgü farklı hacim artışı görülmektedir. Dalak hacmindeki değişikliklerin belirlenmesi, hem tanı koymada hem de tedavinin etkinliğini değerlendirmede kritik öneme sahiptir.Çalışmamız, dalak için etkin bir hacim hesaplama yöntemi belirlemeye ve Cavalieri prensibini irdelemeye yönelikti. Bunun için kadavradan elde edilen bir adet dalak kullanıldı. Dalağın gerçek hacmi su taşırma yöntemi ile ölçüldü. Bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans (MR) ile üç anatomik düzlemde 1 mm, 3 mm, 5 mm ve 10 mm kalınlıklarda kesit görüntüleri elde edildi. Cavalieri prensibi kullanılarak farklı sıklıktaki noktalı alan ölçüm cetveli (NAÖC) ile aynı görüntü büyütmesinde, ekran üzerinden hacim hesaplaması yapıldı. Kesit kalınlığının, nokta sıklığının, kesit sayısının, sayılan toplam nokta sayısının ve yönelimin, hacim, hata katsayısı (HK) ve hesaplama süresi üzerine etkisi incelendi. Daha sonra dalak fiziksel olarak 5 mm kesit kalınlığında paralel dilimlere ayrıldı. Bu dilimler üzerinden Cavalieri prensibi ile hacim hesaplaması yapıldı. Elde edilen sonuçlar MR görüntüleri üzerinde, aynı kesit kalınlığında ve aynı nokta sıklığında yapılan hesaplamalar ile karşılaştırılarak fazla yansıma-az yansıma (overprojection-underprojection) etkisi incelendi. Ardından MR görüntüleri kullanılarak altı farklı gözlemci tarafından Cavalieri prensibi ile hacim hesaplaması yapıldı ve gözlemciler arasında yüksek uyum olduğu belirlendi (r=0.976).Sonuç olarak, % 5 hata katsayısı sınırlarının altında kalmak üzere, MR görüntüleri üzerinden (küçültme oranı= 0.795), 5 mm kesit kalınlığında ve 15 mm NAÖC nokta sıklığında yapılan hacim hesaplamalarının en etkin hacim hesaplama protokolü olduğu belirlendi.Anahtar sözcükler: Bilgisayarlı tomografi, Cavalieri prensibi, Dalak hacmi, Etkinlik, Manyetik rezonans

The spleen is affected by many systemic diseases such as lymphoma, malaria, hairy cell leukemia, chronic lymphocytic leukemia, acute leukemia, thalassemia major, portal vein thrombosis and acute splenitis. A different volume increase is observed for the affected primary diagnosis. Determination of changes in spleen volume is critical to both diagnosing and evaluating the efficacy of treatment.Our study aimed to determine an effective volume calculation method for the spleen and to examine the Cavalieri principle. For this purpose, a cadaveric spleen was used. The actual volume of the spleen was measured by water overflow. Cross-sectional images of 1 mm, 3 mm, 5 mm and 10 mm thickness were obtained in three anatomical planes by computed tomography and magnetic resonance. The Cavalieri principle was used to calculate the volume on the screen in the same image magnification with the point counting scale in different frequencies. The effect of section thickness, point frequency, number of sections, total number of points counted and orientation, volume, error coefficient (CE) and calculation time were investigated. The spleen was then physically divided into parallel slices of 5 mm slice thickness. Cavalieri principle was used to calculate the volume. The results obtained were compared on the magnetic resonance images with the same slice thickness and the same point counting scale frequency and the effect of overprojection-underprojection was examined. Then, by using magnetic resonance images, the volume calculation was performed by Cavalieri principle by six different observers and it was observed that there was high agreement between observers (r=0.976).As a result, it was shown that the most effective volume calculation method could be performed in magnetic resonance imaging (reduction ratio = 0.795), 5 mm slice thickness and 15 mm point cointing scale frequency, below the 5 % error coefficient limits.Key words: Cavalieri's principle, Computed tomography, Efficiency, Magnetic resonance, Volume of spleen