Arterio-venöz fistül kanülasyonu öncesi uygulananaromaterapi ve el masajının ağrı ve stres düzeylerine etkisi

Abstract

Bu çalışma, arterio-venöz fistül (AVF) kanülasyonu uygulanan hastalara işlem öncesi uygulanan aromaterapi ve el masajınınağrı ve stres düzeylerine etkisini belirlemek amacıyla klinik, randomize kontrollü, deneysel olarak yapıldı. Araştırma Sakarya ilindeki iki hemodiyaliz merkezinde1/Ocak-31/Mayıs/2019 tarihleri arasında gerçekleştirildi. Araştırmanın örneklemini araştırmaya dahil olma kriterlerini taşıyan159 (54 K, 105 E) hasta oluşturdu. Hastalar demografik özellikleri ve ön test bulgularına görerastlantısal olarak aromaterapi, el masajı ve kontrolgruplarına ayrıldı.Araştırmanın verileri `Hasta Tanıtım Formu`, `Görsel Kıyaslama Ölçeği (VAS)` ve `Hemodiyaliz Stresör Ölçeği (HSÖ)` aracılığıyla toplandı. Veriler SPSS (Statistical Package Program for Social Sciences) 20.0 programında ki-kare, Student t testi, One way ANOVA, Paired t testi ve Repeated Measures ANOVA kullanılarak değerlendirildi. Deney gruplarındaki hastalara aromaterapi (n:53) ve el masajı (n:53) uygulamaları üçer seansyapıldı. Kontrol grubundaki (n:53) hastalara herhangi bir girişim uygulanmadı. Veri toplama araçlarından VAS ve HSÖ girişimlerden önce ve sonra toplam 6 kez uygulandı. Araştırma sonucunda AVF kanülasyonu öncesi aroma terapi uygulanan hastaların işlemden sonraki ağrı ve düzeylerininkontrol grubuna göre daha fazla düştüğü, benzer şekilde el masajı uygulanan hastalarda VAS ve HSÖ değerlerinin kontrol grubuna göre daha fazla düştüğü, gruplar arasındaki farkın ileri derecede anlamlı olduğu (p<0.001), seanslar ilerledikçe girişimlerin etkinliğinin arttığı belirlendi. Aromaterapiyle el masajı grupları karşılaştırıldığında, AVF kanülasyonunun ağrısını gidermede etkisinin benzer olduğu, hemodiyaliz stresini azaltmada el masajının daha etkili olmakla beraber gruplar arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olmadığı belirlendi. Sonuç olarak; hemodiyaliz ünitelerinde çalışan hemşirelerin AVF kanülasyonu öncesi aromaterapi ve/veya el masajını kullanmaları önerilir. Anahtar Kelimeler:Aromaterapi,El Masajı, Hemodiyaliz,Ağrı, Stres

The aim of this study was to determine the effect of aromatherapy and hand massage by clinical, randomized and experimental way before arteriovenous fistula cannulation on pain and stress levels in patients. The research was carried out at two hemodialysis centers in Sakarya between January1-May 31 2019. The sample of the study consisted of 159 patients (54 F, 105 M). Patients were allocated according to demographic characteristics and pre-test findings; and were randomly assigned aromatherapy, hand massage and control groups. The data of the study was collected through `Patient Identification Form`, `VAS` and `Hemodialysis Stressor Scale (HSS)`. Data was evaluated by SPSS (Statistical Package Program for Social Sciences) 20.0 programme using chi square, Student t test, One way ANOVA, Paired t test and Repeated Measures ANOVA. Aromatherapy (n:53) and hand massage (n:53) treatments were applied by three times to patients in the experimental groups. The patients in the control group (n:53) were not administered any clinical practice. Data collection tools,were administered 6 times totally (before and after of each interventions). As a result of study it is determined that; patients who were administered aromatherapy before arterio-venous fistula (AVF) cannulation, their pain and levels were lower than control group's. Likewise, compared to control group, it is stated that patients who were administered hand massage; VAS and HSS values were lower and the difference between the groups was highly significant (p<0.001). Also, the effectiveness of the initiatives was found to increase as the applications progress. When compared aromatherapy and hand massage groups, it is determined that AVF cannulation had similar effect on pain relief; hand massage was more effective in reducing hemodialysis stress but the difference between the groups were not significant statistically.According to this result, it is recommended to use aromatherapy and/or hand massage by hemodialysis nurses before AVF cannulation.Key words:Aromatherapy, Hand massage, Hemodialysis, Pain, Stress