Ticarette önemli bazı odun ve kabuk ekstraktlarının iç mekân ahşap malzemede zarar yapan mantar ve böceklere karşı odun koruyucu etkilerinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada, ticari olarak üretimi yapılan çevre dostu bitkisel ekstraktların odun koruma etkinliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında, zengin kondanse tanen içeriğine sahip mimoza (Acacia mollissima), kebrako (Schinopsis lorentzii) ve pineks (Pinus brutia) ekstraktları değerlendirilmiştir. Ekstraktların emprenye edilmesi için, sarıçam (Pinus sylvestris L.), kayın (Fagus orientalis L.) ve kavak (Populus tremula) türleri kullanılmıştır. Ekstraktların odun koruma etkinliklerinin tayini için, mikolojik ve entomolojik deneylerin yanısıra çeşitli kimyasal analizler yapılmıştır. Mikolojik deneylerde Trametes versicolor ve Pleurotus ostreatus beyaz çürüklük mantarları ile Fomitopsis palustris ve Gloeophyllum trabeum esmer çürüklük mantarları kullanılmıştır. Entomolojik deneylerde ise, Spondylis buprestoides larvalar ile Reticulitermes grassei termiti kullanılmıştır. Ekstraktların kimyasal içeriklerinin belirlenmesi amacıyla HPLC ve GC-MS cihazları kullanılmıştır. Ayrıca, ekstraktların morfolojik yapılarının yanısıra mikolojik deneylerdeki tahribatların görüntülenmesi amacıyla SEM cihazında çalışmalar yapılmıştır. Yapılan mikolojik denemelerin sonunda, mimoza ve kebrako ekstraktlarının hem beyaz hem de esmer çürüklük mantarına karşı oldukça iyi sonuçlar verdiği fakat pineks ekstraktının bu mantarlara karşı iyi bir direnç göstermediği tespit edilmiştir. Mimoza ve kebrako ekstraktlarının %9 ve üzeri konsantrasyon seviyeleri mantar aktivitelerini büyük oranda azalttığı belirlenmiştir. Yapılan entomolojik deneyler sonucu elde edilen bulguların mikolojik deneylerle paralellik gösterdiği saptanmıştır. %12 konsantrasyon seviyesindeki mimoza ve kebrako ekstraktları hem böceği larvalarına hem de termitlere karşı oldukça yüksek bir insektisit etki göstermiştir. Yapılan çalışma sonucu ticari öneme sahip mimoza ve kebrako ekstraktlarının çevre dostu odun koruyucu olarak iç mekân ahşap malzemede zarar yapan mantarlara ve böceklere karşı koruyucu emprenye maddesi olarak kullanılabileceği sonucuna varılmıştır.

The objective of this study is to determine the protective effect of commercial and enviromentally friendly extracts. In this study, mimosa (Acacia mollissima), quebracho (Schinopsis lorentzii) and pine bark extracts (Pinus brutia) known with their higher condance tannin amount were tested. These extracts were used to impregnate scotch pine, beech and populus wood specimens prepared in different dimensions. Mycologic, entomologic and chemical tests were utilized to identify the protective effects of extracts. Two types of white rot Trametes versicolor and Pleurotus ostreatus and two types of brown rot Fomitopsis palustris and Gloeophyllum trabeum fungi were used. Spondylis buprestoides larvae and Reticulitermes grassei were used for entomological assays. High Pressure Liquid Chromotography (HPLC) and Gas chromatography?mass spectrometry (GC-MS) were used analitical instruments for chemical analysis of extract components. Demaged analysis of decayed wood samples and morphologic characters of extracts were visually examined with Scanning Electron Microscope (SEM). According to the results, while mimosa and quebracho extracts showed highest resistance against both white rot and brown rot fungi, pine extract resulted in lowest antifungal activity. The threshold concentrations of mimosa and quebracho extracts found to be 9% on higher for decay test and 12% for insect test, respectively. The current study indicates that commercial mimosa and quebracho extracts can be used as environmentally friendly wood preservatives against decay fungi wood destroying insects in indoor applications.