Yedigöller Milli Parkı`nın rekreasyonel yönetim planının oluşturulması

Abstract

Korunan alanlar, yoğun kent yaşantısı içerisinde kentte yaşayan bireylerin dinlenmeleri ve doğal bir ortamda vakit geçirmelerine fırsat sunan mekânlardır. Günümüzde bu alanlar belirtilen özellikleri nedeniyle yoğun bir kullanım potansiyeli ile karşı karşıya kalabilmektedirler. Rekreasyonel yönetim planları ise korunan alanlarda koruma-kullanım ilişkisinin sağlanması açısından önemli bir yere sahiptirler.Çalışmanın amacı, materyal olarak seçilen Yedigöller Milli Parkı (YMP)'nın, Rekreasyonel Olanak Dağılımı (ROD) yöntemi kullanılarak rekreasyonel yönetim planının oluşturulmasıdır. YMP'nin materyal olarak seçilmesinde, alanın korunan alan niteliğinde olması ve bulunduğu konum sebebiyle yoğun bir kullanım potansiyeline sahip olması etkili olmuştur. ROD yönteminin kullanılmasında ise, bu yöntemin kullanıcıların rekreasyonel alan beklentilerini dikkate alarak, koruma-kullanım ilişkisine yönelik rekreasyonel yönetim planının oluşturulmasına fırsat sunması etkili olmuştur. Bu kapsamda, alanda 2011-2012-2013 yıllarında, bahar ve yaz mevsimlerinde yürütülen arazi çalışmalarında tüm paydaşlara toplam 895 adet anket uygulanarak; alanda olmasını istedikleri etkinlikler, edinmek istedikleri deneyimler ve alanı görmek istedikleri olanak sınıfları belirlenmiştir. Ayrıca YMP'de, 2011-2012 yıllarında yürütülen arazi çalışmaları ile kontrol ve röper noktaları işaretlenmiştir. Noktalara ilişkin verilerden faydalanarak, farklı değerlerde olanak sınıfı mesafeleri belirlenmiş ve bu kapsamda 6 (altı) adet pafta geliştirilmiştir. Paftalar doğrultusunda yürütülen çalışmalar ile en uzak mesafe değerlerinin Karadeniz Bölgesi, Batı Karadeniz Bölümü'nde kullanılabilir olduğu saptanmıştır. Bu mesafe değerlerine göre, ArcGIS 9.3 programı kullanılarak 1 adet `Mevcut Durum` ve 2 adet `Alternatif` yönetim planı paftası hazırlanmıştır. Yönetim planı paftaları ile birlikte, 10 (on) sorudan oluşan `Alternatif Yönetim Planları Değerlendirme Matrisi`nden faydalanarak, `Yönetim Planı Değerlendirme Formu` oluşturulmuştur. Toplam 171 adet paydaşa uygulanan `Yönetim Planı Değerlendirme Formu` ile paydaşların alanı görmek istedikleri durum belirlenmiş ve bu kapsamda yönetim kararları değerlendirilmiştir. Sonuç olarak; çalışma ile paydaşların yeni etkinlik alanlarının eklendiği alternatif yönetim planını seçtikleri saptanmıştır. Bu doğrultuda YMP'nin rekreasyonel yönetim planı oluşturularak, fiziksel, sosyal ve yönetsel açıdan yönetim hükümleri belirlenmiştir. Ayrıca, çalışma kapsamında geliştirilen Milli Park Rekreasyonel Olanak Dağılımı (MPROD) yönteminin Karadeniz Bölgesi, Batı Karadeniz Bölümünde yönetim hükümlerinin alınmasında kullanılabilirliği sağlanmış ve bu yöntemin peyzaj planlama sürecindeki yeri ortaya konulmuştur.

Protected areas are places that offer the opportunity of recreation and spending time in a natural environment for urban residents living an intensive urban life. Today, such areas may confront an intensive usage potential due to their abovementioned features. Recreational management plans occupy an important place in terms of establishing a protection-usage relationship in the protected areas.The purpose of the study is to establish a recreational management plant for Yedigöller National Park (YNP), which is preferred as the material, by using the Recreational Opportunity Spectrum (ROS) method. The reasons behind preferring the YNP as the material of this study are its protected area feature and its intensive usage potential because of its location. The reason for selecting the ROS method is that this method offers an opportunity for creating a recreational management plan for the protection and usage relationship, taking into consideration the recreational field expectations of this method. In this regard, 895 surveys, in total, were made on the area with all shareholders, during the field surveys carried out in spring and summer seasons of 2011, 2012 and 2013 and the activities they want to take place in that area, the experiences they want to gain and the facility classes they want the area to be involved in have been determined on the basis of the same surveys. In addition, the checkpoints and benchmarks of the YNP were marked as a result of the field studies performed in 2011 and 2012. Taking advantage of the date on the checkpoints and benchmarks, facility class distances at different values have been identified and, in this context, 6 (six) sheets have been developed. With the studies conducted in line with the sheets, the most distant distance values have been proved to be usable in the Western Black Sea Division of the Black Sea Region. According to those distance values, 1 `Current Status` and 2 `Alternative` management plan sheet has been prepared by using the ArcGIS 9.3 program. A `Management Plan Assessment Form` has been created on the basis of the `Alternative Management Plans Assessment Matrix` made of 10 (ten) questions, along with the management plan sheets. With the `Management Plan Assessment Form` applied to 171 shareholders in total, the condition in which the shareholders want to see the area has been determined and management decisions have been evaluated in this context.Consequently, it has been found through the study that the shareholders prefer the alternative management plan, in which new activity areas are included. Accordingly, a recreational management plan for the YNP has been established and physical, social and administrative management provisions have been identified. Furthermore, the National Park Recreational Opportunity Spectrum (NPROS) method, developed within the scope of the study, proved to be usable for the adoption of the management provisions in the Western Black Sea Division of the Black Sea Region and the same method's position within the landscape planning process has been presented.