Hasanlar baraj havzasında arazi kullanımındaki zamansal değişimlerin belirlenmesi

Abstract

İnsanların doğa üzerindeki etkileri gün geçtikçe artmakta ve arazi kullanım biçimleri değişmektedir. Bununla birlikte arazi kullanımındaki değişimler, doğal ekosistemlerden beklenen su veriminin artırılması gibi fonksiyonların düzeyini de etkilemektedir. Artan nüfusa bağlı olarak ihtiyaçları karşılamakta doğal kaynakların yetersiz kalacağının öngörülmesi ile birlikte yakın geçmişte başlayan ve günümüzde daha hızlı bir halde devam eden arazi kullanımındaki zamansal değişimler ile buna etki eden faktörlerin anlaşılması oldukça önemlidir.Bu çalışmada, Hasanlar baraj havzasının (78973 Ha) 1986-2010 yılları arasındaki 3 plan dönemine ait meşcere haritaları, bilgisayar ortamında CBS yardımıyla sayısallaştırılarak, 1986-2010 yılları arasındaki arazi kullanım biçimleri belirlenmeye, arazi kullanımındaki zamansal değişimler alansal olarak hesaplanmaya ve değişimin sebepleri ile Hasanlar barajındaki su verimine etkisi ortaya konulmaya çalışılmıştır. Sınıflandırmada arazi kullanım biçimleri orman (yapraklı, ibreli, karışık, bozuk), orman toprağı, fındık, ziraat, mera ve diğer alanlar olmak üzere 6 gruba ayrılmış ve zamansal değişimleri incelenmiştir. Orman alanları 1986'da 62817 ha'dan 1998'de 63961 ha'a yükselmiş ve 2010'da 62637 ha'a gerilemiştir. Orman toprağı alanları 1986'da 1375 ha'dan 1998'de 753 ha'a gerilemiş ve 2010'da 2355 ha'a yükselmiştir. Fındık alanları 1986'da 3585 ha'dan 1998'de 3423 ha'a gerilemiş ancak 2010 yılında yapılan amenajman planlarında fındık alanlarının ziraat alanlarına dahil edilmesi nedeniyle alansal büyüklükleri belirlenememiştir. Ziraat alanları 1986'da 8782 ha'dan 1998'de 8326 ha'a gerilemiş ve 2010'da fındık alanlarının da ziraat alanlarına dahil edilmesiyle 11899 ha'a yükselmiştir. Mera alanları 1986'da 267 ha'dan 1998'de 415 ha'a ve 2010'da 613 ha'a yükselmiştir. Diğer alanlar 1986'da 2147 ha'dan 1998'de 2094 ha'a ve 2010'da 1468 ha'a gerilemiştir.1985-2010 arasındaki dönemde çalışma alanına düşen yıllık yağış miktarı 958hm3, bunun barajda toplanan kısmı ortalama 397hm3 ve yüzey akış katsayısı ortalama olarak %41 olarak belirlenmiştir. Melen projesi ile Hasanlar barajından İstanbul'a su taşınmaktadır. Dolayısı ile Hasanlar barajı havzasındaki arazi kullanımının değişmesi hidrolojik olarak hem su verimini hem de su kalitesini etkileyebileceğinden orman, ziraat, mera, orman toprağı, diğer alanlar ve demografik yapıdaki değişimlerin kontrol altına alınması, su verimi ve kalitesinin bu değişimlerden en az şekilde etkilenmesinin sağlanması gerekmektedir.Anahtar kelimeler: Arazi Kullanım Değişimi, CBS, Hasanlar Baraj Havzası, Zamansal Değişim

People are increasing day by day their impact on nature and land use patterns are changing. However, changes in land use also affects the level of expected functions, such as improving the water efficiency of natural ecosystems. Understanding the factors that influence it by temporal changes in population due to growing would remain insufficient to meet the needs of natural resources, starting with the provision in the recent past and even today a faster ongoing land use is very important. In this study, Hasanlar dam watershed (78973 ha) 3 plan for the period between 1986-2010 years stand maps, using GIS in computer digitized, to determine the forms of land use between the years 1986-2010, temporal changes in land use to calculate the areal who have tried to reveal the reason for the change impact on water efficiency in the Hasanlar dam. Classification of forest land use patterns (leaves and coniferous, mixed, bad), forest soil, nuts, agriculture, pasture and other areas including temporal variations were analyzed and divided into 6 groups. In 1998, 63 961 ha of forest area increased from 62 817 ha in 1986, and decreased to 62 637 ha in 2010. forest land area decreased of 753 ha in 1986 from 1998 to 1375 ha and 2355 ha in 2010, it has increased. Nuts areas declined in 1998, from 3423 ha to 3585 ha in 1986, but because of the hazelnut fields of management plans in 2010 to be included in the agricultural field areal size could not be determined.Agricultural areas decreased in 1998 from 8326 ha to 8782 ha in 1986, with the inclusion of the agricultural area of the nut area in 2010 has increased to 11899 ha. Pasture areas 267 ha in 1986, in 1998 has increased to 415 ha and 613 ha in 2010 ha. Other areas in 1986 from 2147 ha to 2094 ha in 1998 and in 2010 decreased to 1468 ha. In the period between 1985-2010 the average annual rainfall in the study area 958hm3, the part gathered in this dam and the average runoff coefficient 397hm3 average to 41%.Melen project is carried by water from Hasanlar dam to Istanbul. Therefore both water efficiency as hydrological change of land use may affect the quality of water in the Hasanlar dam watershed, forest, agriculture, pasture, forest land, other areas and the control of changes in the demographic structure, efficiency and quality of water is necessary to ensure minimum impact on the way these changes. Keywords: Land Use Change, GIS, Hasanlar Dam Basin, Temporal Change