Orijin katlama ve çimlendirme sıcaklığının gürgen yapraklı kayacık (Ostrya carpinifoli Scop.) tohumlarının çimlenmesine etkisi

Abstract

Bu çalışmada; orijinin, katlama ve çimlendirme sıcaklığının kayacık (Ostrya carpinifolia Scop.) tohumlarının çimlenmesi üzerine etkisi araştırılmıştır. Tohumlar türün Türkiye'deki yayılışını temsilen yedi farklı yayılış alanında (Kastamonu-Şeyhdağ, Düzce-Yığılca, Antalya-Finike, Antalya-Akseki, Adana-Saimbeyli, Niğde-Ulukışla ve Zonguldak-Merkez) toplanmıştır. Katlama işlemi olarak; kontrol, 2 ay soğuk çıplak katlama (2MC), 1 ay MW + 2 ay MC çıplak katlama, perlitte 1 ay MW + 1 ay MC + 1 ay MW katlama, perlitte 1 ay MW + 2 ay MC katlama ve perlitte 2 ay MC katlama işlemleri uygulandı. Çimlendirmeler 15 oC ve 20 oC sabit sıcaklıklar ile 15/5 °C, 20/10 °C ve 25/5 °C [8/16 saat (h)] değişken sıcaklıklarda gerçekleştirildi. Ayrıca, bazı tohum özellikleri (bin dane ağırlığı, canlılık ve doluluk) orijinlere göre karşılaştırıldı. Çalışma sonuçlarına göre; orijin, katlama ve çimlendirme sıcaklığı ile bu faktörlerin ikili ve üçlü etkileşimlerinin çimlenme yüzdesine (ÇY) etkisinin önemli olduğu (p<0.05) Faktör ortalamasına göre; en yüksek çimlenme yüzdesi Kastamonu orijininde (%25), 2 MC çıplak katlama işleminde (% 22) ve 15/5 °C sıcaklıkta (%37) elde dildi. Orijin x katlama x sıcaklık etkileşimine göre en yüksek ÇY Kastamonu orijininde (%92), perlitte 1MW + 2MC ve perlitte 2 MW ve 15/5 °C sıcaklıkta elde edilmiştir. Genel olarak en düşük ÇY Niğde ve Zonguldak orijinlerinde belirlendi. Bin dane ağırlığı (7.3-14.0 g), canlılık (%12.5-92.5) ve doluluk (%10.1-48.2) gibi özellikler bakımından da orijinler arasında önemli farklılıklar saptandı.Bu çalışmaya göre; Türkiye orijinli kayacık tohumlarının çimlenebilmesi için minimum 8-10 hafta katlamaya ihtiyaç olduğu söylenebilir. Ayrıca, çimlendirme sıcaklığı için düşük sıcaklıklar gerekli olduğu ve özellikle değişken düşük sıcaklıkların daha etkili olabileceği söylenebilir.Anahtar Kelimeler: Kayacık, Ostrya carpinifolia, Katlama, Çimlendirme sıcaklığı, Çimlendirme

In this present study, effects of seedsouree, stratification and temperature on the germination of hornbeam (Ostrya carpinifolia Scop.) seeds were investigated. Seed samples were collected from seven different provenances (Kastamonu-Şeyhdağ, Düzce-Yığılca, Antalya-Finike, Antalya-Akseki, Adana-Saimbeyli, Niğde-Ulukışla and Zonguldak-Merkez) in Turkey. The stratification treatments used control treatment, two months cold + two months naked warm stratification (2MC+2MW) treatment, 1MW+2MC naked, pearlite media 1MW+1MC+1MW, pearlite media 1MW+2MC and pearlite media 2MC. Germinations were made under constant 15 oC and 20 oC temperatures and varying temperatures of 15/5 oC, 20/10 oC and 25/5 °C (8/16 h). Also, some seed characteristics (1000 seed weight, mortality, seed fullness) were compared depending on provenances. Study results showed that dual and triple interactions of provenance, stratification and germination temperature had significant effects on germination (p<0.05). Kastamonu provenance had the highest germination percent (%24.7 oC) under 2MC naked stratification treatment (% 21.5) and 15/5 °C germination temperature (37.3%). By provenance x stratification x temperature interactions, again, Kastamonu provenance had the highest germination percent (%92 ) under pearlite media 1MW + 2MC and pearlite 2MW treatments and 15/5 °C germination temperature. Overall lowest germination percent was observed in Niğde and Zonguldak provenances. There were significant differences between provenances by 1000 seed weight (7.3-14.0 g), mortality (%12.5-92.5) and fullness (%10.1-48.2).According to this study, hornbeam seeds, originating in Turkey, would be needed to fold germination minimum of 8-10 weeks. Germination temperature is also required for the lower temperatures and can be said to be more effective, especially low temperature variable.Key words: Hornbeam, Ostrya carpinifolia, stratification, germination temperature, germination