Sarıçam (Pinus sylvestris L.) fidanlarındaki su stresi uygulamasının yarı kurak alan ağaçlandırmaları üzerine etkisi (5 yıllık sonuçlar)

Abstract

Sarıçamın (Pinus sylvestris), Türkiye'de yarı kurak bölgelerde dahil olmak üzere dünya çapında geniş bir doğal yayılış alanı vardır. Sarıçam, Türkiye'de yarı kurak bölgelerde ağaçlandırma için kullanılmaktadır. Sarıçam orijinlerinin kuraklık direncinin belirlenmesi yarı kurak arazi alanlarında ağaçlandırma çalışmalarının başarısını artıracaktır. Bu çalışmanın ilk bölümünde, Türkiye'de mevcut 10 farklı sarıçam tohum meşçeresinden temin edilen tohumlardan yetiştirilen 1+0 yaşındaki fidanlara, ikinci vejetasyon döneminde (Nisan-Kasım ayları arasında) su stresi uygulanmıştır. Fidanların morfolojilerini belirlemek için çap ve boy fidanlıkta çap ve boyları ölçülmüştür. Su stresi işlemleri olarak haftada 1kez (IR1), haftada 2 kez (IR2), 15 günde bir kez (IR3) ve açık alanda kontrol (IR4) olmak üzere dört farklı sulama işlemleri uygulanmıştır. Daha sonra, su stresi uygulanmış fidanlar yarı kurak bölgeye (Bayburt, Aydıntepe) dikilmiştir ve hayatta kalma ve büyüme performansı, beş yıllık bir süre içinde değerlendirilmiştir. Fidanlıktaki çalışmalar, kuraklık stresi, orijin ve etkileşimlerinin fidanların morfolojik karakteristikleri üzerine önemli bir etkiye sahip olduğunu göstermiştir. Su stresi koşulları altında, en iyi büyüme performansı Dokurcun, Değirmendere ve Dirgine orijinlerinde bulunmuştur. Su stresi, orijin faktörleri ve bunların etkileşimi de fidan arazi performansını etkilemiştir. Değirmendere, Dirgine ve Dokurcun orijinleri de arazi koşullarında en iyi performansı göstermiştir. Bu orijinler, çalışma alanının benzer koşullarına sahip ağaçlandırma arazileri için önerilebilir.

Scots pine (Pinus sylvestris) has a large natural distribution area throughout the world, including semi-arid areas in Turkey. Scots pine is being used for the afforestation of semi-arid regions in Turkey. Determining the drought resistance of Scots pine provenances will increase the success of afforestation efforts in semi-arid land areas. In the first stage of this study, water-stress treatments were applied to ten provenances of one year old Scots pine seedlings in their second vegetation period (between April and November) and their diameter and height were evaluated in the nursery in order to determine their seedling morphology. Drought stress treatments consisted of: irrigation once a week (IR1), irrigation twice a week (IR2-Control), irrigation biweekly (IR3) and open field (IR4). Later, the water-stressed seedlings were planted in a semi-arid region (Bayburt, Turkey) and their survival and growth performance were evaluated over a five-year period. The nursery study showed that drought stress, provenance and their interaction had a significant effect on the morphological characteristics of the seedlings. Under water-stress conditions, the best growth performance was found in Dokurcun, Degirmendere and Dirgine provenances. Water-stress and provenance factors and their interaction also affected the field performance of the seedlings. Degirmendere, Dirgine and Dokurcun provenances also had the best performance under the field conditions. These provenances can be suggested for the afforestation sites having conditions similar to those of the study site.