Batı Karadeniz bölgesi tomruk depolarında zarar yapan mantar türleri ve zarar tipleri

Abstract

Odun zararlısı mantarlar teknik ve ekonomik anlamda ahşap malzemeye zararvermektedir. Bu tür kayıpların önlenmesi açısından odun zararlısı mantarlar ilemücadele edilmelidir. Mücadelenin etkili bir biçimde yapılabilmesi için mantar türününtespit edilmesi, zarar türünün belirlenmesi ve mantar türüne uygun önlemlerin alınmasıgerekmektedir. Böylece, odunda zarar yapan mantarlar ile kısmen veya tamamenmücadele edilebilmektedir. Batı Karadeniz Bölgesi'ndeki illerimizdegerçekleştirilmiştir. Batı Karadeniz Bölgesi'nde çalışma yaptığımız illerimiz; Bartın,Bolu, Düzce, Karabük, Kastamonu ve Zonguldak'tır. Bu iller Batı KaradenizBölgesi'ndeki 16 ayrı tomruk deposu seçilerek gerçekleştirilmiştir. Tomruk depolarınınseçiminde orman işletmelerin yıllık üretim kapasiteleri göz önüne alınarak kapasitesiyüksek olan işletmeler seçilmiştir. Çalışmanın gerçekleştirilebilmesi için seçilen ağaçmalzeme tomruk halindeki odunlar ile beklemiş müsadereli emvallerdir. Tomruk vemüsadereli emvallerden toplanacak olan odun zararlısı mantar türleri periyodid olaraktoplanmış, makroskopik ve mikroskopik yöntemlerle teşhis edilmiştir. Mantar türlerininresimleri emval üzerinde iken çekilmiş ve karışmayı, bozulmayı engelleyecek şekildeözel kutular içerisinde muhafaza edilmiştir. Mantar türlerinin teşhisi vedeğerlendirilmesi Konya Selçuk Üniversitesi Mantarcılık Uygulama ve AraştırmaMüdürlüğü tarafından yapılmıştır. Emvallerden alınan mantar türlerinin toplanıpincelenmesi 2016 Şubat-Ekim ayları arasında yapılmış ve 8 defa arazi çalışmasındabulunulmuştur. Yapılan çalışmalar doğrultusunda; Batı Karadeniz Bölgesi'nde bulunantomruk depolarında 20 farklı familya tespit edilmiştir. Familyalara ait 33 farklı cins vetoplamda 48 farklı tür tespit edilmiştir. Tespit edilen mantar türleri yöre olarak; Düzceyöresinde 34, Bolu yöresinde 13, Zonguldak yöresinde 6, Bartın yöresinde 14, Karabükyöresinde 6 ve Kastamonu yöresinde 12 farklı mantar tespit edilmiştir. Düzce yöresimantar türü bakımından yoğun olarak bulunan bölge olduğu tespit edilmiştir. Tümbölgedebulunan mantar türlerinin %55'i Polyoraceae familyasına ait olduğugörülmüştür.Yaklaşık olarak her ilde bulunan mantar türleri Cerioporus meridionalis, Trameteshirsuta, Trametes versicolor, Schizophyllum commune ve Stereum hirsutum olaraktespit edilmektedir. Trametes hirsuta, Trametes versicolor türleri bütün ağaç türlerindetespit edilmiştir. Ağaç kayın ağacı olduğu saptanmıştır. Antrodia crass ve Amyloporia sinuosa türlerininTürkiye için yeni bir kayıt olduğu belirlenmiştir. Çalışma sahalarından elde edilenbulgular ışığında, laboratuvar ortamında gerçekleştirilen doğal dayanıklılık testlerinde 4ağaç türü olmak üzere meşe, kayın, göknar, sarıçam ağaç türleri kullanılmıştır vekayınodununun en fazla ağırlık kaybı veren ağaç türü olduğu görülmüştür. En yüksek ağırlıkkaybına neden olan mantar türü ise Trametes versicolor olarak belirlenmiştir. Mantartürlerinin 3 aylık ve 4 aylık tahribat sürelerinde yaptıkları ağırlık kayıpları arasındaistatistiki olarak önemli sayılabilecek anlamlı farklılıklar bulunmuştur.Anahtar sözcükler:Batı Karadeniz bölgesi, Odun zararlısı mantarlar, Tomruk depoları.

Wood-destroying mushrooms harm wooden parts technically and financially. For thepurpose of avoiding such loss, it is necessary to fight wood-destroying mushrooms. Forthe fight to be effective, it is vital to identify the type of the mushroom and the harmthat it gives, and to take measures appropriate for the type. Thus, it is possible to fightagainst the mushrooms harming wood to some or full extent. This study intends toidentify the types of mushrooms harming wood in log warehouses located in theWestern Black Sea region and to find out the damage that the harmful types cause to thewooden parts having industrial importance. The study was carried out in Bartın, Bolu,Düzce, Karabük, Kastamonu and Zonguldak, the provinces located in the WesternBlack Sea region. 16 log warehouses in the Western Black Sea region were chosen forthe study. The selection of the log warehouses was made regarding the annualproduction capacity and the ones with the highest capacity were selected. The woodenparts chosen for the study were the woods in logs and the seized products. The harmfultypes of mushrooms were taken using microscopic and macroscopic metod and the typewas identified through a special kind of method. The pictures of the types ofmushrooms were taken while they were still on the materials and they were kept inspecial boxes avoiding any intermingling or deterioration. The identification andevaluation of the types of the mushrooms were made by Mushrooms Application andResearch Directorate, Konya Selçuk University. The actions of picking and studying thetypes of the mushrooms taken were carried out between February and October in 2016,and 8 field trips were made. With the help of the studies, 20 different families weredetected in log warehouses in the Western Black Sea region. 33 different kinds andtotally 48 different types belonging to the families were identified. Different types ofmushrooms detected were 34 in Düzce, 13 in Bolu, 6 in Zonguldak, 14 in Bartın, 6 inKarabük and 12 in Kastamonu. It was found out that there were different types ofmushrooms in Düzce. The study revealed that 55 percent of the types of mushrooms inthe region were the ones belonging to Polyoraceae family. Moreover, it was discoveredthat Cerioporus meridionalis, Trametes hirsuta, Trametes versicolor, Schizophyllumcommune and Stereum hirsutum were available nearly in each province. Trameteshirsuta and Trametes versicolor types were found in all types of wood. It was also seenthat the type of wood having the most type varieties was beech tree. Antrodia crassaandAmyloporia sinuosathey were discovered to be a new record for Turkey.As a resultof the field studies and the natural durability tests performed in the laboratory, the greatest weight loss was observed in beech wood. Trametes versicolor was determinedto be the fungus species causing the highest amount of weight loss. Statisticallysignificant differences in weight loss were found between the 3-month and the 4-monthfungal exposure periods.Keywords: Log storages, Western Black Sea region, Wood destrying fungi.