Kabulünden günümüze kadar kamu ihale kanunu üzerinde yapılan değişiklikler hakkında bir araştırma

Abstract

Kamu ihalesi, kamu kaynaklarını etkin ve verimli kullanılmasının yanı sıra şeffaflık çerçevesinde düzenin sağlanması açısından temel bir yönetim kaynağı olarak tanımlanabilir. Bir yönetim kaynağının açık, şeffaf, hesap verebilir şekilde kanunlaştırılması, düzen kavramı açısından önem arz etmektedir. 2002 yılına kadar yürürlükte olmuş ihale kanunlarının, bu ilkeler doğrultusunda hedefe ulaşamaması sebebiyle 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu çıkartılarak temel ilkeleri ve amacı doğrultusunda ilerlemeyi hedeflemiştir. Fakat, günümüz değişen şartları sebebiyle Kanun revize edilmeye ihtiyaç duyulmuştur. Kanun oluşturulurken esas alınan temel ilkelere bağlı kalamamış, Avrupa Birliği uyum süreci doğrultusunda evrimleşmeye maruz kalmıştır. Bu çalışmadaki amaç Kanun'un ilk çıktığı haliyle, yapım işleriyle ilgili kanun maddeleri üzerinde bugüne kadar yapılmış değişiklilerin ve değişiklik gerekçelerinin, uzman görüşleri yardımıyla amaç/uygulama orijininde incelenmesidir. Bu sebeple çalışmanın kapsamında, Kanun'un, Avrupa Birliğine uyum süreci doğrultusunda önem teşkil eden, 2008-2016 yılları arası Avrupa Birliği Komisyonu Yıllık İlerleme Raporlarına ve Kanun'un Avrupa Müktesebatına ne oranda uyum sağladığı konularına değinilmiştir. Ayrıca Avrupa Birliğine Üye Devletlerden bazılarının kamu ihale sistemleri incelenerek, Türk kamu ihale sistemiyle ilgili karşılaştırılmalar yapılmıştır. Kanun'da yapılan değişiklikler bazında, yapım işleriyle alakalı uyuşmazlıklardan doğan ve yargıya yansıyan işlerle ilgili olarak, Danıştay Kararları hakkında örnekler verilmiştir. Çalışma ana materyali olarak, Kanun'da yapım işleriyle alakalı yapılan değişikliklerin gerekçelerinin, uygulamada amacına ne kadar doğru olduğunu sorgulatan ifadeler kullanılarak, 4734 sayılı Kanun'u uygulayan ve uygulatan bazı kamu kurumlarında çalışan idari ve teknik personele bir anket formu hazırlanmıştır. Anket sorularının 66'sı evet/hayır olarak yanıtlanacak şekilde hazırlanmış, ek olarak 3 tane açık uçlu soru sorulmuş ve teknik, idari personellere uygulanmıştır. Anket uygulaması Samsun, Bolu, Düzce ve Sakarya illerindeki yapım işleri yaptıran bazı kamu kuruluşlarında çalışan teknik ve idari personele uygulanmıştır. Çalışma kapsamında; Kanun'un maddelerinin ilk gerekçeleri, maddelerin kendi metinleri ve üzerlerinde yapılan değişiklikler, bu değişiklerin gerekçeleri ile yapım işleriyle ilgili değişikliğe uğrayan her madde için tablolar oluşturulmuştur. Ayrıca uygulanan ankete verilen yanıtlar değerlendirilerek, yapım işleriyle ilgili değişikliğe uğrayan her madde için ayrı değerlendirme tablosu oluşturulmuştur. Her madde için oluşturulan tabloların alt kısımlarına litaretür taraması sonucu ortaya koyulan ifadelerden alıntılar yapılarak, çoğu maddede şeffaflık ilkesi ve Avrupa Birliği (AB) düzenlemelerine uyum çerçevesinde yorumlar yapılmıştır. Anket değerlendirme tablolarının alt kısımlarına da uygulamacıların sorulara verdiği yanıtlar doğrultusunda yapılan değişikliklerin gerekçelerine hangi oranda yansımış olduğu tartışılmıştır. Çalışma sonucunda; Kanun'un uygulama alanı ve istisnaların halen büyük ölçüde tartışmalı olduğu, uygulama itirazlarının arzu edilen düzeye indirilememiş olduğu, kamu kaynaklarının verimli kullanımı konusunda eleştirilerin devam ettiği, kamuoyunda halen yüksek bir güvenilirlik düzeyi tesis edilememiş olduğu, özel uygulama alanlarına ait yeni mevzuatlar ve sorumlu kamu kuruluşları oluşturulamadığı, halen AB Müktesebatına istenilen düzeye erişilememiş olduğu belirlenmiştir. Fakat; ön yeterlilik değerlendirilmesinin yaygınlaştırılması, ihalelerde EKAP uygulamasına geçilmesi, elektronik doküman paylaşımı ve elektronik başvuruların yaygınlaştırılması, ihale bedelleri ve çeşitlerine göre ihale ilan sürelerinin farklılaştırılması uygulamaları yapılan değişikliklerin olumlu getirileri olarak değerlendirilebilir.

Public tender can be defined as a key management resource in terms of ensuring transparency as well as effective and efficient use of public resources. The legalization of a management resource in an open, transparent and accountable manner is important in terms of order. The Public Procurement Law no. 4734 has been enacted in order to reach the target in accordance with these principles and the procurement laws that were in effect until 2002 have been aimed to be improved in accordance with the basic principles and aim. However, due to the changing circumstances of today, it was needed to be revised in the Law. It has not been tied to basic principles, but has evolved to evolve in the direction of the European Union Harmonization Process. The purpose of this study is to examine the changes and changes made to the current law on the works related to the works in the aim / practice origin with the help of expert opinions. For this reason, the Law refers to the issues of the European Commission's Annual Progress Reports 20082016, which are important for the process of harmonization with the European Union, and how they adapt to the European Acquis. In addition, public tendering systems of some of the Member States of the European Union were examined and comparisons were made regarding the Turkish public procurement system. On the basis of the amendments made in the Law, examples of the Council of State Decisions were given in relation to the work that emerged from the disputes related to the works and reflected in the judiciary. As a main material of the study, a questionnaire form was prepared by administrative and technical staff working in the public institutions that implement and enforce the Law No. 4734 by using the statements that question the correctness of the reasons for the changes made related to the construction works in the application. Sixty-six of the questionnaires were prepared to be published as yes / no, plus three open-ended questions and applied to technical and administrative staff. Survey application The technical and administrative personnel working in some public institutions having construction works in Samsun, Bolu, Düzce and Sakarya were applied. Scope of work; Tables were created for the first reasons of the articles of the law, the changes made to the articles in their own texts and above, the reasons for these changes and the changes in the works.In addition, the responses given to the applied questionnaire were evaluated and a separate evaluation chart was prepared for each item that changed regarding the works. In the lower parts of the tables created for each item, the literature was cited as a result of the statements put forward, and comments were made on transparency principle and compliance with European Union (EU) regulations in most cases. In the lower part of the questionnaire, it is discussed how the applicants reflected the reasons for the changes made in the direction of the answers given to the questions.In the results of working; That the application area and exemptions of the law are still largely controversial, that objections to implementation can not be reduced to the desired level, that criticisms continue to be made on the efficient use of public resources and that a high level of confidence can not yet be established in the public, And that the desired level of accession to the EU acquis is still not reached. But; Dissemination of prequalification evaluation, introduction of EKAP in tenders, dissemination of electronic documents and dissemination of electronic applications, differentiation of tendering announcement periods according to tender prices and types can be regarded as positive results of the changes made.