Bazı buğday çeşitlerinin başak yanıklık hastalığı etmeni fusarium graminearum ve fusarium culmorum`a duyarlılıklarının belirlenmesi

Abstract

Buğday Başak Yanıklığı hastalığının dünya genelinde en sık rastlanan etmenleri Fusarium graminearum ve Fusarium culmorum' dur. Bu çalışmada Eskişehir Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Sakarya Mısır Araştırma Enstitüsü, Tareks A.Ş. ve Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü tarafından tescil edilmiş buğday çeşitlerinin tarla koşullarda F. graminearum ve F. culmorum etmenlerine karşı reaksiyonlarının tip II ve V dayanıklılık kriterlerine göre test edilmesi amaçlanmıştır. Çalışma Sakarya Mısır Araştırma Enstitüsü deneme arazisinde gerçekleştirilmiştir. Denemelerde izole edilip teşhisi yapılmış ve virülensliği yüksek olan F. graminearum ve F. culmorum etmenleri ile bu iki etmenin 1:1 oranında karıştırılarak hazırlanan süspansiyonun kullanıldığı 3 ayrı deneme şeklinde, 3 tekerrürlü ve her tekerrürde 15 parsel olacak şeklinde kurulmuştur. Her parselde çiçeklenme aşamasındaki rastgele seçilen 8 başağın ortasındaki 2 başakçığa SNA besi ortamında geliştirilen F. graminearum ve F. culmorum izolatlarından elde edilen 1x106 konidi/ml spor süspansiyonundan yaklaşık 10'ar μl enjekte edilmiştir. İnokule edilmiş başaklarda değerlendirmeler inokulasyondan 7, 14 ve 21 gün sonra yapılmıştır. Başaktaki hastalıklı alan ve tüm başak boyu ayrı ayrı not edilmiş ve hastalıklı alanın başak boyuna oranı alınarak hastalık gelişimi % olarak değerlendirilmiştir. Üç ayrı zamanda elde edilen veriler Hastalık Gelişimi Eğrisi Altındaki Bölge (Area Under Disease Progress Curve; AUDPC) hesaplanmasında kullanılmıştır. AUDPC hesaplamasına göre F. culmorum, F. graminearum ve karışım süspansiyonun kullanıldığı 3 denemede de en yüksek hastalık şiddeti değerini Altay-2000 çeşidi vermiştir. F. culmorum'un kullanıldığı denemede en düşük hastalık şiddeti değerini Kaynarca çeşidi verirken F. graminearum ve karışım süspansiyonunda en düşük hastalık şiddetini Acar çeşidi vermiştir. Hasat esnasında uygulama yapılan başaklardan elde edilen taneler değerlendirilerek hastalıklı tane oranı bulunmuştur. Değerlendirme sonucunda hastalıklı tane oranına göre en yüksek değeri F. culmorum ve F. graminearum etmeninin uygulandığı denemede Harmankaya-99 çeşidi verirken, karışımın uygulandığı denemede Atay-85 çeşidi vermiştir. En düşük değeri ise F. culmorum ve karışımın verildiği denemelerde Acar çeşidi verirken F. graminearum etmeninin uygulandığı denemede Halis çeşidi vermiştir.

Fusarium graminearum and Fusarium culmorum are the most common causes of Fusarium Head Blight in the world. In this study, Eskişehir Transitional Zone Agricultural Research Institute, Sakarya Maize Research Institute, Tareks incorporated and Trakya Agricultural Research Institute Directorate of wheat varieties registered under the field conditions against F. graminearum and F. culmorum to test the type II and V resistance criteria. The study was carried out in the experimental land of Sakarya Maize Research Institute. Isolated and diagnosed in the experiments and high virulence F. graminearum and F. culmorum factors and the suspension prepared by mixing these two factors in a ratio of 1: 1 was used in 3 separate trials, 3 replications and each replica was established as 15 parcels. In each parcel, 2 spikes in the middle of 8 ears randomly selected during flowering stage, 1x106 conidi/ml obtained from F. graminearum and F. culmorum isolates developed in SNA medium. About 10 ml of spore suspension injected. In inoculated ears, evaluations were made 7, 14 and 21 days after inoculation. The diseased area of the spike and the entire spike length were noted separately and the disease development was evaluated as a percentage by taking the ratio of the diseased area to the spike neck. Data obtained at three different times were used to calculate the Area Under Disease Progress Curve (AUDPC). According to the AUDPC calculation, F. culmorum, F. graminearum and mixture suspension were used in 3 trials. In the experiment using F. culmorum, Kaynarca cultivar gave the lowest disease severity value while Acar cultivar gave the lowest disease severity in F. graminearum and mixture suspension. The grains obtained from the ears applied during harvest were evaluated and the diseased grain rate was found. As a result of the evaluation, the highest value according to the diseased grain ratio was F. culmorum and F. graminearum, Harmankaya-99 variety was used in the experiment and Atay-85 variety was used in the experiment. The lowest value of F. culmorum and the mixture was given in the experiment Acar cultivar, while F. graminearum agent was applied in the experiment Halis cultivar.