Düzce şartlarında aşılı kestane (Castanea sativa Mill.) fidanı üretimi için en uygun aşı yöntemi ve aşılama zamanının belirlenmesi

Abstract

Türkiye ekolojik açıdan çok zengin bir biyo çeşitliliğe sahiptir. Bu zenginlik içerisinde ormanlar tür ve kompozisyon olarak önemli bir yer tutmaktadır. Bunlardan biri de Anadolu kestanesi (Castanea sativa Mill) olup, Türkiye'de doğal olarak bulunan tek kestane türüdür. Kestaneler önemli derecede mantar ve kanser hastalıkları tehdidi altında olduğu için generatif veya vegetatif olarak üretilmesi ve çoğaltılması önem kazanmaktadır. Kestaneler doğal ormanlardan tohumla (generatif) çoğaltılmaktadır. Bunun yanında irsel özellikleri iyi bireylerden yerel halk hem tohumla hem de aşı ile çoğaltma yoluna gitmektedir. Bu çalışmada, Batı Karadeniz Bölgesinde özellikle Düzce'de iki kestane çeşidinde (Marigoule ve Erfelek) en uygun aşı zamanı ve aşı yönteminin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında 6 farklı ayda (Aralık, Ocak, Şubat, Mart, Nisan ve Temmuz) iki farklı ortamda (serada ve açık alanda), iki farklı çeşit (Marigoule ve Erfelek) ve üç farklı aşı yöntemi (yongalı göz, dilcikli ve yarma) kullanılmıştır. Faktöriyel deneme desenine göre kurulan aşı denemelerinde varyans analizi (ANOVA) uygulanmıştır. Sonuçta; mekânsal olarak sera ortamında yapılan aşılardaki başarı açık alana göre iki kat fazla olmuştur. Aşı çeşitleri içerisinde tüm aylarda (temmuz hariç) dilcikli aşı en başarılı olmuşken, sadece temmuz ayında göz aşısı en başarılı bulunmuştur. Aylara göre bakıldığında en yüksek başarı Şubat ayında ardından Temmuz ayında elde edilmiştir. Çeşitlere göre Marigoule (C.crenata x C.sativa) çeşidi Erfelek çeşidine göre daha başarılı olmuştur. Sera ortamında Şubat ayında dilcikli aşı ile yapılan aşılarda Marigoule çeşidinde %86 başarı elde edilmiştir. Temmuz ayında ise yine Marigoule çeşidinde %83 tutma başarısı elde edilmiştir. Bu çalışmaya göre Düzce yöresi için kestanelerde aşı çalışmalarında dilcikli ve göz aşısı önerilebilir. En uygun yapılacak aşı çalışmalarında sera ortamında Şubat ve Temmuz ayı önerilebilir. Özellikle kışın veya ilkbahar dönemlerinde sera ortamında aşı başarısı daha yüksek olmaktadır.

Turkey has a very rich biodiversity in terms of ecologically. In this richness, forests have an important place in species and composition. Anatolian chestnut (Castanea sativa Mill) is one of these is the only chestnut species naturally occurring in Turkey. Chestnuts are significantly threatened by fungal and cancer diseases, that is why generative or vegetative production and reproduction is important for them. Chestnuts are propagated by seed (generative) from natural forests. In addition to this, local people breed their racial characteristics from good individuals with both seed and vaccine. In this study, it was aimed to determine the most suitable vaccination time and vaccination method in two chestnut varieties (Marigoule and Erfelek) especially in Düzce in Western Black Sea Region. Within the scope of the study, two different varieties (Marigoule and Erfelek) and three different vaccination methods (Chip Eye, Whip Grafting and Splitting) were used in 6 different months (December, January, February, March, April and July) in two different environments (greenhouse and open area). Variance analysis (ANOVA) was applied in vaccine trials established according to factorial trial design. As a result, the spatial success of vaccines in the greenhouse environment was twice as high as the open area. Within the vaccine types, in all months (except in July), the whip grafting vaccine was the most successful, whereas in July only the Chip Eye vaccine was the most successful. The highest success was achieved in February followed by July in terms of months. According to the varieties is that is the variety of Marigoule (C.crenata x C.sativa) was more successful than Erfelek variety. Having in the vaccination with Whip Grafting vaccine is that 86% success was achieved in the Marigoule variety in February in greenhouse environment. The percent of 83% of the Marigoule cultivars were successfully harvested in July. According to this study, it is advisable to use Chip Eye and Whip Grafting vaccination for chestnut vaccination studies in Düzce region. February and July may be recommended in the greenhouse environment for the most appropriate vaccination studies. Especially in winter or spring periods, the vaccine success is higher in the greenhouse environment.