4 numaralı Trabzon Ahkâm Defterinin transkripsiyon ve değerlendirilmesi (s.1-50)

Abstract

Osmanlı siyaset geleneğinde adalet kavramının teorik anlamının ötesinde pratik manada da uygulanabilmesi için tarihsel süreçte farklı kurumlar ihdas edilmiştir. Bu kurumlar adaletin tesis edilmesi sürecinde Osmanlı halkı arasında dil, din, ırk ve cinsiyet gibi ayrım gözetmemiştir. Adalet sisteminin uygulanmasında, gerektiğinde halka, mahalli şikâyet mercileri dışında doğrudan merkezi yönetime de şikâyet etme hakkı verilmiştir. Halkın şikâyetlerinin merkezde kaydı tutulmuş ve bu şikâyetlerin değerlendirilmesiyle önce şikâyet defterleri daha sonra ise ahkâm defterleri oluşturulmuştur. Ahkâm defterleri adalet sisteminin işlerliğini göstermesi açısından büyük önem taşımaktadır. Ahkâm defterlerinde, halkın yöneticilerle ve birbirleriyle olan ilişkileri şikâyetlere yansıdığı şekliyle ortaya konmuştur. Çalışmada 4 numaralı Trabzon ahkâm defterinin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi yapılmış olup o dönemde Trabzon eyaleti ve Trabzon eyaletine bağlı olan yerleşim yerlerinden gelen şikâyetler incelenmiştir. Şikâyet konularına göre tasnif yapılmış ve şikâyetlerin çözüme kavuşturulmasında ne gibi hükümler verildiği ortaya konmuştur. Anahtar Kelimeler: Adalet, Şikâyet, Ahkâm, Trabzon eyaleti.

Various institutions were established to implement the concept of justice in theoretical and practical manner through historical process of Ottoman political tradition. While justice was implemented, these institutions did not discriminate Ottoman people according to their language, religion, race and gender. Furthermore, in case of necessity one has the right to report grievances not only to local authority but also centralized management. The grievances of public were recorded. After these grievances were examined first `complaint books`, later `books of the judgement` came into existence.Books of the judgement carry a great significance in the light of implementation of judicial system. In books of the judgement, relations of people with each other and with governers are analysed in view of the grievances. In this study, the number four judgement book of Trabzon is transcribed and evaluated. Additionally, the grievances from Province of Trabzon and the cities of the province are investigated. The grievances are classified and inspected on result of the judgements of these grievances.Keywords: Justice, Complain, Judgement, Trabzon province.