İslâm`ın Bilimsel İlerleme İle İlişkisi Üzerine Tartışmalar

Abstract

İslâm Medeniyeti için her dönemde bilimin yeri oldukça önemlidir. Batı, Ortaçağ boyunca İslâm'ın elinde tuttuğu bilim meşalesini, yaşanılan olaylar neticesinde kendi eline almayı başarmış olsa da İslâm'da bilim çalışmaları devam etmiştir. Tezimizin amacı modern Batı felsefesi ve biliminin Osmanlı'ya girişi sürecinde İslâm'ın bilimin ilerlemesine engelleyici mi yoksa özgürlükçü mü yaklaştığını göstermeye çalışmaktır.Tezimizin ilk bölümünde, çeşitli medeniyetlerden İslâm dünyasına aktarılan bilimsel mirastan başlayıp, Abbasiler'den, Moğol İstilası'ndan ve Moğol İstilası sonrasında Osmanlı Devleti'nin, İslâm biliminin ilerleme sürecine katkısı ele alınacaktır. İkinci bölüm, Avrupa'daki bilimsel süreç ile başlayıp, pozitivizm ve değişen bilim anlayışı ile son bulacaktır. Üçüncü bölümde, Tanzimat'tan Cumhuriyet'e kadar olan zaman diliminde, pozitivizm düşüncesinin Osmanlı'ya girişi ve determinizm-nedensellik izahlarından bahsedilecektir. Renan ile başlayan bilimsel ilerlemeye İslâm'ın karşı olduğuna dair ortaya atılan tartışmalar Osmanlı aydınları tarafından çürütülmeye çalışılacaktır. Sonuç bölümünde; tezimizin amacı doğrultusunda ulaştığımız sonuçlara yer verilecektir.

Field of science has always held its importance for Islamic Civilization. Although the West has managed to be the most prominent by outpacing the Islamic Civilizatıon as a result of particular events, Islamic Civilizatıon has continued studies in science. The purpose of the study is to reveal whether Islam has a disruptive or libertarian aprroach to science amid the confrontation of Ottoman Empire with Western Philosophy and Western Science.In the part of the study, scientific heritage transferred from various civilizations, Abbasids, the Mongolian Invasion and the contribution of Ottoman Empire to the progress of Islamic Science following the Mongolian Invasion will be addressed. The second part of the study will review the scientific process in Europe in the beginning then positivism and the altering approach to science will be presented. As the third part of the study, confrontation of Ottoman Empire with positivism and determinism- casulity between Tanzimat Reform Era and Republic Period will be put forward. Arguments, beginning with Renan, claiming Islam to be against scientific progress will be refuted by Ottoman intellectuals. In the final part, the result of the study related to our purpose will be put forward.