Cumhuriyet Döneminde jandarma teşkilatı ve Dersim İsyanında rolü

Abstract

ÖZET Bu tezin temel amacı, Jandarma Teşkilatı'nın tarihini ve Cumhuriyet döneminde ortaya çıkan ayaklanmalardan sonuncusu olan 1937 Tunceli/Dersim Ayaklanmasının neden ve gelişimiyle birlikte, Jandarma Teşkilatı'nın bu 'ayaklanmanın bastırılmasındaki etkinliğini incelemektir. Başka bir deyişle bu çalışmada Jandarma Teşkilatı'nın gelişim süreci, Türk Harp Tarihi'ndeki rolü ve 1937 yılında meydana gelen Tunceli/Dersim Ayaklanması'ndaki etkinliği incelenmiştir. İlk olarak Jandarma Teşkilatı'nın kuruluş yılı olan 1839 yılına kadar emniyet ve asayiş görevleri alan teşkilatlar ile bu dönemden sonra Jandarma Teşkilatı'nın Cumhuriyet Dönemine kadar geçirdiği evreler açıklanmıştır. Türk Jandarması'nın Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı'nda katıldığı cepheler ve bu cephelerde kazandıkları başarılar ile Cumhuriyet'in ilanına kadar Jandarma Teşkilatı'nın içinde bulunduğu koşullar ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Çalışmanın devamında, Cumhuriyet'in ilanı ile birlikte Türkiye Cumhuriyeti'nin doğu bölgelerinde ortaya çıkan ayaklanma hareketlerinin bastırılmasında Jandarma Teşkilatı'nın Kara Kuvvetlerine bağlı birliklerle beraber icra ettiği faaliyetler incelenmiştir. Son olarak ta Türkiye Cumhuriyeti tarihinde son ayaklanma hareketi olan 1937 Tunceli/Dersim Ayaklanmasının iç ve dış sebepleri ortaya koyularak ayaklanmanın bastırılmasında bölgede bulunan Jandarma Birlikleri'nin kullanılması belgeleriyle birlikte anlatılmıştır. Çalışmanın sonunda ulaşılan sonuç; Türk tarihinde emniyet ve asayişin sağlanmasında önemli rol oynayan Jandarma Teşkilatı, tarihi boyunca içinde bulunduğu zor koşullara rağmen bu görevi başarıyla yerine getirmiştir. Cumhuriyet Jandarması, ülkenin huzur ve güvenini bozmaya yönelik çıkartılan ayaklanma hareketlerinden olan 1937 Tunceli/Dersim Ayaklanmasının bastırılmasında da en önemli rolü üstlenmiş ve bölgede huzur ortamının yeniden.tesisini sağlamıştır.

ABSTRACT The main purpose of this thesis to investigate the history of the Gendarmerie Organization and the reasons and progress of 1937 Tunceli/Dersim Riot which is the last riot of the Republic Era along with the efficiency of the Gendarmerie Organization in quelling this riot. In other words, the development process of Gendarmerie Organization and its role in Turkish War History, and the use of this organization in Tunceli/Dersim Riot occurred in 1937 are studied in this dissertation. First, security and repose organizations up to 1839 in which the Gendarmerie Organization was founded and from this date on the phases which the Gendarmerie Organization underwent until the Republic Era are described. The frontlines in which the Turkish Gendarmerie forces fought in World War I and Independence War and their victories, and the conditions they were in until the declaration of Republic are tried to be explained. Second, the Gendarmerie operations which carried out with the units of Turkish Land Forces in order to quell the riots in the eastern region of Turkish republic after the declaration of Republic are studied. Finally, the internal and external reasons for the 1937 Tunceli/Dersim Riot, the last riot in the Republic Era in Turkey, are clarified and the use of Gendarmerie Forces present in the region is explained with its documents. The result acquired at the end of the dissertation is.that the Gendarmerie Organization which played important role in maintaining security and repose in Turkish history fulfilled this duty successfully despite the hard condition it was in. The Gendarmerie Organization in Republic Era assumed an important mission to quell 1937 Tunceli/Dersim Riot which is one of the riots aims of which are to disrupt the peace and safety in the country, and the Gendarmerie provided the peace in the region.