İkinci Dünya Savaşı Döneminde Adana Görüşmeleri ve etkileri

Abstract

İkinci Dünya Savaşı, ilkinin bıraktığı yıkım ve sorunlu anlaşmalar sonucunda ortaya çıkan kamplaşma ile bağlantılıdır. Kamplaşmadaki taraftardan ilkinin başında, kendini eski günlerine döndürmeye çalışan Almanya, diğerinde ise mevcut durumu korumaya çalışan İngiltere bulunmaktadır. Bu mevcut ortamda gerek Mihver devletleri ve gerekse de Müttefikler savaşın gidişatı sürecinde çeşitli tekliflerle Türkiye'yi yanına çekmeye çalışmışlardır. Türkiye ise, bu teklifler karşısında iki tarafla da kendini güvenceye alan anlaşmalar imzalamış ve kendi konumunu güçlendirirken olabildiğince savaş dışı kalmayı kendine temel politika olarak belirlemiştir.Savaşın ilerleyen zamanlarında Müttefikler savaşı kendi lehlerine çevirmiş ve Casablanka Konferansı'nda Türkiye'yi Almanya'ya son darbeyi vurması için savaşa girmesi için zorlamaya karar vermişlerdir. Bu kapsamda, 30-31 Ocak 1943 tarihinde Adana Görüşmeleri gerçekleştirilmiş ve devamında ise bu görüşmelerde verilen sözlerin yerine getirilmesini ve Türkiye'nin savaşa hazırlanmasını incelemek maksatlı görüşmeler icra edilmiştir.Türkiye'nin savaş dışı kalma politikasında Müttefiklere karşı kullandığı en önemli kozu askeri yetersizliğiydi. Buna karşılık İngiltere de Türkiye'yi savaşa sokamasa da en azından hava üslerini kullanmayı planlıyordu. Ancak Türkiye bu planı da Almanya'yı tahrik edeceği düşüncesiyle reddediyordu. İşte Adana Görüşmeleri, iki tarafın birbirlerine zıt olan bu stratejilerini gerçekleştirme çerçevesinde yürütülmüştür. Adana Görüşmeleri ve sonrasındaki askeri görüşmeler incelendiğinde ise; İngilizlerin Türkiye'nin askeri yetersizlik kozunu elinden almaya çalışmasına karşılık Türkiye'nin de bu yetersizliğini zaman kazanmada başarılı bir şekilde kullanarak savaş dışı kalmayı başardığı, döneme ait arşiv belgeleriyle kanıtlanmıştır.

The second world war has a connection with the cliques that has appeared due to destruction of the first world war and binding unfair agreements that have been signed after the first world war. Leading countries where Germany was trying to get back to the old days on one side and England who was trying to protect the circumstance on the other side. In this present situation both parties try to take Turkey to their sides with different offers during the war. Turkey has set it as a basic policy to remain out of war while signing agreements with both fighting sides to secure and reinforce its positions against to these offers.In the later progress of the war the Allies managed to turn the war on their sides and decided to force Turkey in Casablanca Conferences to declare war against Germany to make the final blow. In this frame Adana Conferences taken place on 30-31st of January in 1943 and continously there have been more conferenses carried out to analysis Turkey?s preparation for the war and the fullfilment of the promises that have been made in Adana Conferences.Turkey?s most important means of evidence which has been used against the Allies was military insuffiency in the remaining ?Out of war policy?. Nevertheless England was planning to use at least Turkey?s air bases if they could not participate Turkey in to the war, however Turkey was rejecting this plan in order to not provoke Germany, therefore these Adana Conferences have taken place to perform both parties incompatible strategies. It is proved with the archive documents that belong to this period, in Adana Conferences and the interviews afterwards. Although England has tried to take the means of evidence of Turkey which is military insuffiency, Turkey has managed to use this to gain time and remain out of the war.