Yaşar Kemal`in romanları üzerine coğrafya merkezli okuma denemesi

Abstract

İnsan ve mekân ilişkilerini çeşitli boyutlarda ele alan, sentez yapan, ilişkiler kuran coğrafya, kültür ile yakından ilişkilidir. Doğal çevrenin farklılığı kültüre yansımakta, kültür hem doğal çevreyi hem de toplumu etkilemekte ve etkilenmektedir. Zira edebiyat da toplumu yansıtan, topluma ışık tutan bir sanat dalıdır. Ayrıca edebi metinlerin önemli unsurlarından biri de mekândır. Bundan dolayıdır ki edebî eserlerde coğrafyanın izleri görülmektedir. Çoğu yazar ve şair, eserlerine coğrafik unsurları, ele aldığı toplumun kültür ve medeniyet özelliklerini dâhil etmiştir. Bahsi geçen unsurları eserlerine dâhil eden bir yazar da Yaşar Kemal'dir. Yaşar Kemal, Türk edebiyatının önde gelen toplumcu yazarlarından biridir. Yaşar Kemal, sadece eserleriyle değil ortaya koyduğu medeniyet tasavvuruyla da Türk düşünce tarihinde önemli bir yer tutmuştur. Yaşar Kemal'in medeniyet algısında toplumcu bir yazar olmasının da etkisiyle önemle üzerinde durduğu hususlardan birisi coğrafyadır. Yazar, eserlerinde özellikle Çukurova coğrafyasına eğilir ve çeşitli meseleler etrafında bahsi geçen bölgeye ışık tutar. Ancak onun üzerinde durduğu coğrafya tabii bir unsur olmaktan öte tarihi, kültürel ve medeniyet noktasında bir kimliğe ve bütünlüğe sahip kültürel bir coğrafyadır. Çalışmamızda coğrafya merkezli bir okumayla Yaşar Kemal'in Dağın Öteki Yüzü Serisi, Bir Ada Hikâyesi Serisi, Binboğalar Efsanesi, Ağrıdağı Efsanesi, Üç Anadolu Efsanesi adlı romanları ve Bu Diyar Baştanbaşa (röportaj serisi) eserlerini inceledik. Çalışmamız, yazarın fikirlerinin coğrafya ve mekân ile nasıl beslendiğinin ve kendisine esin kaynağı olan edebiyat-coğrafya ilişkisinin nasıl ortaya konması gerektiği hususunda önem arz etmektedir.Anahtar Kelimeler: Yaşar Kemal, Coğrafya, Edebiyat, Çukurova, Mekân.

The geography which deals with human and spatial relations in various dimensions, synthesizing and establishing relationships is closely related to culture. The difference of the natural environment is reflected in the culture, and the culture affects both the natural environment and society, and it is affected by them. Since literature is a branch of art that reflects and sheds light on society. Furthermore, one of the important elements of literary texts is the space. Therefore, the traces of geography are seen in literary works. In their works, most authors and poets have included the geographic elements, culture and civilization characteristics of the society which they address. An author who included these elements in his works is also Yaşar Kemal. Yasar Kemal is one of the leading socialist authors of Turkish literature. Kemal, not only with his work but also with the conception of civilization which he put forward has an important place in the history of Turkish thought. One of the issues that Yaşar Kemal emphasizes the perception of civilization as a socialist author is a geography. The author especially focuses on the geography of Çukurova and illuminates the area around various issues. However, the geography he focuses on is more than a natural element, it is cultural geography with identity and integrity at the point of cultural and civilization.In this study, the novels of Yasar Kemal that are Other Face of the Mountain series, Story of Island series, The Legend of the Thousand Bulls, The Legend of Mount Ararat and Three Anatolian Legends as well as Bu Diyar Baştan Başa (interview series) were investigated with a geography-based reading based on the context of literature-geography/geography-human. This study has importance as it reveals how the author's ideas are nourished by geography and space, and how the relationship between literature and geography that inspired him.Keywords: Yaşar Kemal, Geograpy, Literature, Çukurova, Place.