Atatürk Dönemi magazin dergiciliği ve sosyo kültürel dönüşüme etkisi

Abstract

Kitle iletişim araçları arasında önemli bir yere sahip olan basın, yaklaşık iki yüz yıllık gecikmeyle Türk toplumunun hayatına girmiştir. Osmanlı Devleti döneminde genellikle aydın kesim tarafından kullanılan basın, kitle iletişim görevini Milli Mücadele Döneminde daha aktif bir şekilde yerine getirmiştir. Cumhuriyete geçişle birlikte, toplumu yeninden inşa etme sürecine basın da dâhil olmuştur. Özellikle toplumsal dönüşüm politikasında basının magazinsel yönü, işlevsel özelliğe sahip bir araç olarak ön plana çıkmıştır. Dünyadaki ilk örneklerine 19. yüzyılın başlarında rastlanılan magazin basınının, zamanla Türk basını içerisinde de yerini aldığı görülmektedir. Osmanlı basınına magazin kavramının girişi genellikle dergiler aracılığıyla olmuştur. Cüzdan, Malumat, Resimli Kitap, Musavver Muhit ve Şehbal dergileri, magazin dergiciliğinin ilk örnekleri olarak kabul edilmektedir. Bu dergiler ile başlayan magazin dergiciliği, Cumhuriyetin ilk yıllarında gelişimini sürdürmüştür. 1923-1938 yılları arasında yaklaşık kırk magazin dergisinin tespit edilmesi, bu gelişimin kanıtı olarak gösterilebilir. Osmanlının son dönemi ve Atatürk Dönemi boyunca yayınlanan toplam elli dergi, tezin kapsamına alınmıştır. Bu dergiler, öncelikle şekil ve muhteva açısından tasnif ve tahlil edilerek künye bilgileri oluşturulmuştur. Daha sonra dergilerde, Cumhuriyetin ilk yıllarında meydana gelen toplumsal değişimin sosyo-kültürel boyutuna dair ipuçları aranmıştır. Dergilerde yer alan haber, yazı, makale, karikatür ve reklamlar ayrıntılı şekilde incelenerek, toplumsal değişime kanıt olabilecekler ayrı olarak ele alınmıştır. Bu örneklerden yola çıkılarak, sosyo-kültürel değişime dair analizler yapılmaya çalışılmıştır.

The press having an important place in the mass communication comes into Turk's life after arriving two hundred years late. In the period of Ottoman Empire, the press used by sophisticated people fulfilled more actively its mission in the War of Independence. With the coming of Republic, the press also got involved in the process of restructuring of public. In terms of magazinish, the press especially become prominent as a functional means in the social cycling policy.The first samples of the tabloid press seen in the early of 19th century in the world also appeared in Turkish press. The arrival of the concept of magazine to Ottoman press generally become by means of journal. Cuzdan, Malumat, Resimli Kitap, Musavver Muhit and Şehbal journals are acknowledged as the first samples of magazine publishing. The magazine publishing starting with these journals maintained its development in the Republic period. As an evidence of such development, between 1923 and 1938 detecting magazine about forty is cited.The thesis includes the total of fifty magazines pressing during Ataturk's period and the final stage of Ottoman Empire. The identity disc of these magazine are composed by classification and analyzing. Then, occurring in the first years of the Republic, the clues of socio-cultural dimension of social change has been sought in these journals. By thoroughly analyzing of news, writings, articles, caricature and advertising in these journals, the evidence for social change have been discussed separately. It has been tried to analyze about socio culture alteration on the basis of these examples.