094/1 numaralı Sırbistan nişan defteri ve 095/2 numaralı ahkam defterleri`nin transkripsiyon ve değerlendirilmesi

Abstract

1352 yılında Bizans İmparatorluğu'nun taht kavgalarında taraf olan Osmanlılar, bu durumu lehlerine çevirerek Rumeli'ye kalıcı olarak yerleşmiş, akabinde de Rumeli'nin büyük çoğunluğunu ele geçirmişlerdir. Bu süreçte Osmanlıların en çok mücadele ettikleri taraflardan biri de Sırplardır. Bu bağlamda Osmanlı-Sırp ilişkileri siyasi, askeri, ekonomik, kültürel ve evlilik ilişkileri neticesinde inişli çıkışlı bir seyir takip etmiştir. I. Murat'ın 1371 yılında Sırp topraklarına Osmanlı ordusunu görevlendirmesiyle Sırp topraklarında ilk fetihler başlamıştır. Böylece Osmanlı-Sırp ilişkileri kimi zaman savaş, kimi zaman da ittifak yaparak devam etmiştir. I. Beyazıt ve II. Murat'ın Sırp kralının kızları ile evlenmeleri siyasi nedenlere dayanmaktaydı. Bu akrabalık bağlarıyla Sırplar, Osmanlı saldırılarının önüne geçmeyi hedeflerken, Osmanlılar ise Sırp topraklarındaki hakimiyetini meşrulaştırma çabası gütmüşlerdir. 1521 yılında Belgrad'ın fethi ile Osmanlı Sırp ilişkilerin de yeni bir dönem başlatmıştır. Bu fetihle Sırp topraklarında yaklaşık dört yüz yıl Osmanlı eğemenliğinde kalmıştır.Osmanlı-Sırp ilişkileri kapsamında Nişan ve Ahkam defterleri büyük önem taşımaktadır. Sırp tüccar ve elçilerden gelen yazışmalar bu defterlere kaydedilmiştir. Bu defterler, Osmanlı Devleti'nin limanlarını kullanabilmek için alınan izinler, konaklama, yol hükümleri, tüccar beratları, elçi, konsolos ve tercümanların çocuklarına tanınan ayrıcalıklar vb. konuları muhteva etmesi açısından oldukça önemli bir teşkil etmektedirler. Tez konusu olan defterler incelenerek değerlendirilmesi yapılmış olup, araştırma kaynaklarıyla desteklenmiştir. Sonuç olarak Nişan Defteri'nin 7 Nisan 1837-14 Şubat 1907 seneleri arasındaki 70 yıllık bir sürece ışık tuttuğu, Ahkam Defteri ise 25 Temmuz 1888-25 Temmuz 1907 yılları arasındaki 19 yıllık bir sürece tekabül ettiği sonucuna varılmıştır. Bu süreçte Osmanlı-Sırp ilişkilerine kaynaklık etmesi neticesinde Nişan ve Ahkam defteri büyük önem arz etmektedir.

In 1352, the Ottomans, who became a party in the throne fights of the Byzantine Empire, turned this situation in their favor and settled in Rumelia permanently and subsequently seized the majority of Rumelia. In this process, one of the parties that the Ottomans fought the most was the Serbs. In this context, the Ottoman-Serbian relations followed a fluctuating course as a result of political, military, economic, cultural and marriage relations. The first conquest of Serbian lands began in 1371 when Murat I commissioned the Ottoman army to Serbian lands. Thus, Ottoman-Serbian relations continued with war and alliance. I. Beyazıt and II. Murat's marriage to the daughters of the Serbian king was political. With these kinship ties, the Serbs aimed to prevent the Ottoman attacks, while the Ottomans tried to justify their dominance in the Serbian territory. With the conquest of Belgrade in 1521, the Ottoman-Serbian relations also started a new era. With this conquest, he stayed in the Ottoman territory for about four hundred years on Serbian soil.Engagement and Ahkam books are of great importance in the context of the Ottoman-Serbian relations. Correspondence from Serbian merchants and ambassadors was recorded in these books. These books, permissions to use the ports of the Ottoman Empire, accommodation, road provisions, merchant licenses, the privileges granted to the children of ambassadors, consuls and interpreters and so on. they are very important in terms of content. The books that were the subject of the thesis were examined and evaluated and supported with research resources. As a result, it was concluded that the Engagement Book shed light on a 70-year period between 7 April 1837-14 February 1907, while the Ahkam Book corresponded to a 19-year period between 25 July 1888-25 July 1907. In this process, as a source of Ottoman-Serbian relations as a result of the Book of Engagement and Ahkam is of great importance.