Çankırı ili kent merkezi ve yakın çevresinin karayosunu (MUSCI) florası

Abstract

Bu çalışma Çankırı kent merkezi ve yakın çevresinin karayosunu florasının teşhis edilmesi amacıyla yürütülmüştür. Çalışma alanı insan etkisinin durumu dikkate alınarak beş farklı bölgeye (zon) ayrılmış ve 2013-2014 yılları arasında farklı zamanlarda toplanan karayosunu örnekleri teşhis edilmiştir. Karayosunu örneklerinin teşhisi sonucunda 10 familya ve 27 cinse bağlı 66 takson tespit edilmiştir. 11 takson Çankırı ilinden, 1 takson ise A2 karesinden ilk defa rapor edilmiştir. Takson sayısı bakımından en zengin 5 familya sırasıyla; Pottiaceae (28), Brachytheciaceae (8), Grimmiaceae (7), Orthotrichaceae (7) ve Bryaceae (5)' dir. Sözü edilen bu familyaların araştırma alanındaki toplam takson sayısına oranı % 83,3 tir. Takson sayısı bakımından en zengin cinsler ise; Tortula (8), Orthotrichum (7), Syntrichia (7), Grimmia (6) ve Bryum (5) olarak bulunmuştur. Akrokarp taksonlar (52) floranın %78,8 lik bir kısmını temsil ederken, pleurokarp taksonlarda bu oran (14) % 21,2 dir. Tespit edilen taksonlar içerisinde en fazla rastlanan yaşam formu 29 taksonda görülen Tf dir. Bunu 13'er taksonla Cu ve Mr izlemektedir. Tuft 8, Ms ve Ts ise birer taksonla temsil edilmektedir. Araştırma alanında en fazla karayosunu toprak üzerinden toplanmış olup bu substratta Ceratodon purpureus ve Syntrichia ruralis en fazla rastlanan taksonlardır. İkinci sırada ise insan yapımı alanlarda (beton, asfalt, taş duvar, vb.) toplanan karayosunları gelmektedir ve Tortula muralis en çok toplanan taksondur. Bu substratları sırasıyla kaya ve ağaç üzerleri takip etmiştir. Grimmia trichophylla kaya üzerlerinde, Orthotrichum diaphanum ise ağaç üzerlerinden en sık not edilen karayosunu türleridir. Örnek toplanan lokaliteler dikkate alındığında en sık ve bol bulunan karayosunları arasında; Ceratodon purpureus (23), Syntrichia ruralis (17), Grimmia trichophylla ile Bryum argenteum (11), Tortula subulata'nın ise 10 farklı lokaliteden kaydı verilmiştir. Çalışma alanında farklı lokalitelerden toplanan 235 taksondan 104 adetinin (% 44,2) sporofit taşıdığı gözlemlenmiştir. Sporofit taşıyan 104 takson içerisinde 7 pleurokarp ve 97 akrokarpın varlığı söz konusudur. En fazla sporofit taşıyan örnekler; Tortula muralis (13 örnek), Funaria hygrometrica (8 örnek), Grimmia trichophylla (8 örnek), Tortula subulata (7 örnek), Orthotrichum diaphanum (6 örnek) ve Tortula inermis (6 örnek) olarak tespit edilmiştir. Çalışma alanında tespit edilen 235 taksondan 45'i kategorik değişkenlerle %5 önem ile anlamlı ilişkiler belirlenmiştir.

This study was conducted to determine moss flora at city center and surroundings of Çankırı. The study area was divided into five subareas based on effect of human activities and the mosses were collected between 2013 and 2014. As a result of the identification of the mosses, 66 taxa belonging to 27 genera and 10 families were determined. Eleven taxa from Çankırı province and one taxa from A2 grid square were reported for the first time. In terms of taxa number, the richest five families are Pottiaceae (28), Brachytheciaceae (8), Grimmiaceae (7), Orthotrichaceae (7) and Bryaceae (5), respectively. The ratio of the mentioned families to the total taxa in the study area is 83,3%. The richest species in terms of taxa number are; Tortula (8), Orthotrichum (7), Syntrichia (7), Grimmia (6), and Bryum (5). While acrocarpous taxa (52) represent 78,8% of the whole flora, the ratio of pleurocarpous ones (14) is 21,2%. The most common life form among the taxa is Tf seen on 29 taxa. Cu and Mr, each of them with 13 taxa, follow Tf. Tuft is represented with eight taxa, Ms and Ts also with one. The greatest number of mosses occurred on soils, Ceratodon purpureus and Syntrichia ruralis were the common mosses on this substrate. Human made substrata followed soils in moss abundance and Tortula muralis was the principal moss on these subsrata. Rock and tree surfaces came after soil substrata, respectively. Grimmia tichophylla was the dominant species on the rock surfaces and Orthotrichum diaphanum on the tree surfaces. Ceratodon purpureus occurred in (23), Syntrichia ruralis (17), Grimmia trichophylla and Bryum argenteum (11), Tortula subulata in (10) different localities. Of the 235 taxa, 104 ( % 44,2) ones have sporophytes and seven pleurocarpous and 97 acrocarpous were found in these mosses. Tortula muralis, Funaria hygrometrica, Grimmia trichophylla, Tortula subulata, Orthotrichum diaphanum, and Tortula inermis were the mosses with maximum sporophytes. 45 of 235 taxa determined from the study area were correlated with the categorical variables at 0,05 signifiance level.