Sodyum pentaborat üretiminde üleksit cevherinin sulu ortamda kükürtdioksit gazıyla tepkimesinin optimizasyonu

Abstract

Bu çalışmada ülkemizde büyük miktarlarda üretilen üleksit cevherinin sulu ortamda kükürt dioksit gazıyla çözündürülmesinin optimum şartları belirlenmiş ve optimum şartlarda elde edilen çözeltilerden sodyum pentaborat elde edilmesi incelenmiştir.Kükürt dioksit fosil yakıtların yanması veya sülfürlü cevherlerin kavrulmasıyla açığa çıkan bir gazdır. Atmosfere verilmesi canlı ve cansız bütün varlıklar için tehlikelidir. Böylece, bu prosesle hem zararlı bir gaz tutulmakta ve hem de değerli bir ürün elde edilmektedir.Çalışmalarda Eti Maden İşletmelerinden temin edilen üleksit cevherleri endüstriyel tip diskli öğütücüden geçirilerek toz hale getirilmiş, elde edilen cevher tozu ASTM standardındaki eleklerde -45µ, -75µ, -150µ, -250µ'lik fraksiyonlara ayrılmıştır. Yapılan ön denemeler sonrasında sıcaklık, tanecik boyutu, süre ve kat/sıvı oranı parametreler olarak belirlenmiş, üretim için en uygun parametre seviyelerinin bulunması için deney tasarımında Taguchi L16 ve L9 ortagonal dizinleri kullanılmıştır. Optimum koşullar belirlendikten sonra reaksiyon sonrası elde edilen çözelti buharlaştırıldı ve sodyum pentaborat kristalizasyonla elde edildi.

In this study, it has been determined optimum conditions of dissolution of ulexite, produced in huge amounts in our country, with sulphur dioxide in aqueous media and production of sodium pentaborate has been investigation from solutions obtained at the optimum conditions.Sulphur dioxide is a gas being by-product from firing of fossil fuels or roasting sulphurous ores. Emission of this gas to atmospher is dengerous for animate and inanimate beings. Thus, both a harmfull gas is caught and a valuable product is obtained.In the study, ulexite ore obtained from Eti Maden Works was ground with a laboratory grinders. Ground ores are seperated with ASTM standard sieves to -45µ, -75µ, -150µ, -250µ fractions. After preliminary experiments, tempereature, particle size, time and solid/liquid ratio were selected as parameters. Taguchi L16 and L9 orthagonal arrays used for experiment design in order to determine optimum parameter levels. After determining the optimum conditions, solution obtained under optimum conditions was evaporated and sodium pentaborate was obtained with crystallization.