Türkiye sığır ırklarında kan grubu polimorfizmi

Abstract

74 6. ÖZET Türkiye'de yetiştirilen Holştayn, Esmer, Jersey, Güney Anadolu Kırmızısı, Boz ırk, Doğu Anadolu Kırmızısı ve Yerli Kara ırklarına ait değişik yaş ve cinsiyette toplam 981 sığırda kan grubu tip tayinleri yapılmıştır. Kan grubu tip tayini için Holştayn ve Esmer ırklarında 8 sisteme ait (A, B, C, F-V, J, M, S, Z), diğer ırklarda ise bu sistemlere ek olarak L ve R'-S' sistemlerine ait test serumları kullanılmıştır. Kan gruplarının saptanmasında hemolitik test yöntemi kullanılmıştır. Gen frekanslarının hesap edilmesinde F-V ve R'-S' sistemleri için gen sayımı metodu, J, L, M, Z sistemleri için Hardy- Weinberg kanunu kullanılmıştır. A, B, C, S sistemlerine ait gen frekansları ise Ito (44) tarafından önerilen 1-2 ve GFCO bilgisayar programlarının kullanılması ile hesaplanmıştır. Faktörlerin görülme yüzdeleri ırklara göre önemli düzeylerde farklılıklar göstermiştir. A sisteminde Z' faktörü Holştayn ırkında tespit edilememiştir. B sistemi içinde faktörlerin görülme yüzdeleri Holştayn ırkında 0.91-39.54, Esmer ırkta 2.10-50.53, Jersey ırkında 0.00-98.21, G.A.K.'da 0.00-95.05, Boz ırkta 3..51-82.46, D.A.K.'da 2.13-46.81 ve Y. Kara'da 2.74-64.30 değerleri arasında değişim göstermiştir. C sisteminde C2, X2, W faktörleri en sık olarak bulunmuş, F-V sisteminde F faktörüne ait oranlar V faktöründen yüksek olarak bulunmuştur. J sisteminde J faktörüne ait oranlar orta düzeyde tespit edilmiştir. Boz ırk ve D.A.K.'da M faktörü gözlenmemiştir. Güney Anadolu Kırmızısı ırkında B grubunda bu ırka özgü 03Y2G'P'Y', B03Y2G'OT'Y'A` ve Y2GT' gibi fenogruplar bulunduğu saptanmıştır. D.A.K., Y. Kara ve Boz ırkta genellikle Esmer ve Holştayn ırklarında gözlenen fenogruplar saptanmıştır. Bu araştırma, Türkiye'de sığır kan gruplarıyla ilgili olarak yapılan ilk çalışmadır. Kan grupları araştırmalarının sığırlarda projeni test ve soykütüğü çalışmaları ile beraber yürütülmesi ıslah yönünden yararlı olacaktır. Yerli ırkların nüveler halinde saf yetiştirilmesi doğal gen kaynaklarının konservasyonu. yönünden önem taşımaktadır. Kan grubu araştırmaları ve çalışmalarının Türkiye'de devam etmesi bir yandan bilim alanına, diğer yan dan hayvan ıslahına katkıda bulunabilecektir.

75 7. İNGİLİZCE ÖZET (SUMMARY) `Blood Group Polymorphysm in Cattle in Turkey` The blood group typing were carried out of a total number of 981 cattle in Holstein, Brown-Swiss, Jersey* Southern Anatolian Red (S.A.R.), Grey steppe, Eastern Anatolian Red (E.A.R.) and Black Anatolian breeds. The animals used in the study were in different sexes and ages. The test sera used for blood group typing were A, B, C, F-V, J, M, S, Z in Holstein and Brown-Swiss breeds. In addition to the above systems, the test sera for the L and R'-S' systems were used in the rest of the breeds. Hemolitic test method were used for the blood typing determinations. For the calculation of the gene frequencies, gene counting method was used for F-V and R'-S' systems while Hardy- Weinberg Law was used for J, L, M, Z systems. The gene frequencies in A, B, C, S systems were calculated using the special programes of 1-2 and GFCO. The frequencies of apperance of the factors were evaluated as important differentiating means for the breeds. Z' factor in A system was not found in Holstein breed. In B systeme,the frequencies of apperance of factors were 0.91-39.54 in Holstein, 2.10-50.53 in Brown-Swiss, 0.00-98.21 in Jersey, 0.00-95.05 in S.A.R., 3.51-32.46 in Grey Steppe, 2.13-46.81 in E.A.R. and 2.74-64.30 in Black Anatolian. In C system C2, X2, W factors were found in relatively high frequencies. In F-V system the rate of F factor was higher than V factor. In J system the rates of J factor were moderate levels in the breeds studied. The M factor was not detected in Grey Steppe and E.A.R. breeds. The phenogroups of 03Y2GTT', B03Y2G'OTT'A` in the B system may be used to differentiate S.A.R. breed. The phenogroups which were common in Brown Swiss and Holstein were also common in E.A.R., Black Anatolian and Grey Steppe breeds.76 This research work was the first study on cattle blood group in Turkey. Further research work on blood groups in Turkey would be usefull for progeny testing and purebred registry programs. It was also concluded that gene conservations of the would be worth while for the livestock improvement in the future.