Batı Ortaçağında hastalık kavramı

Abstract

Tıp tarihinin çeşitli yer ve dönemlerinde ortaya çıkan buluşlar, uygulamalar, okullar ve kurumlarla ilgili araştırmalar ` Tıp Tarihi ` alanındaki ürünlerin çoğunluğunu oluşturur. Bu doktora tezi çalışmasında, inceleme konusu olarak seçilen, tıbbın kendisi ve içeriği- hatta bir yerde tıbbi paradigmalar- değil; bütün bunlara temel oluşturan `Tıp Düşüncesi 'dir. Bir başka deyişle, söz konusu kavramsal yapının altında yatan mantık ve işleyiş süreci incelenmek üzere seçilmiştir. ` Batı Ortaçağı `, insan zihninin İşleme yasalarının üretilen bilgiye ve dünya görüşüne yansıması açısından kendine özgü ve ilgi çekici bir modeldir. Batı Ortaçağı insanı zihniyetinin onun ürettiği dünya tasarımına yansımasının Tıp ve Patoloji kuramlarında karşımıza çıkan görünümünü araştırmakla, bu döneme ilişkin tıp tarihi bilgilerimize yararlı ve daha derine inen bir katkı sağlayabilmek amaçlanmıştır, özellikle ` Hastalık ` kavramına ilişkin zihni mekanizmaların daha önceki dönemlere ait ` prototipleri` ni ve kaynaklarını, günümüzün Okul Tıbbı ve Halk Tıbbı içindeki uzantılarını yakalayabilmenin, ` Tıp Düşüncesi`nin yapısı ve evrimi üzerindeki anlayışımızı zengînleştirebileceği düşünülmüştür. Bu amaçla, sadece Batı Ortaçağı dünyasındaki hastalık kavramının incelendiği bu tezde, öncelikle ` tıp düşüncesi `, ` tıp kültürü `, ` hastalık kavramı `, ` Tarihsel antite ve Batı Ortaçağı antitesl ` gibi kavramlar açıklanmıştır. Daha sonra, genel olarak insan düşüncesinde ve özel olarak da tıp düşüncesinde ` etki ve etki göçü ` kavramlarının ele alındığı bu çalışmada; söz konusu çağın düşünsel yapısı, onu doğuran ana etkenlerle ve bu yapının ana özellikleriyle ayrıntılı olarak irdelenmiştir. Batı Ortaçağı'ndaki tıp düşüncesinin; îlkçağ tıbbının Ortaçağa bıraktığı mirasın ve Galenik paradigmanın yozlaşarak çökmesinin yarattığı biçimiyle değerlendirilmesinden sonra hastalık kuramlarına genel bir bakışla, incelenen bu düşüncenin günümüzün tıp düşüncesine yansıyan uzantılarına yer verilmiştir.

The most of the studies in the field of ` Htstory of Medicine ` are interested in inventions, practices, schools and ör gani zat i ons wbich had appeared very different places and times of medical history. în this dissertatîon thesis, the subject is not medieine and its content - also not the medical paradigms - ; but the ` idea of medicine `. in other words, the logical process which underlies that conceptional structure, is choosen to investigate. Because of the effect to the knowledge produced by human's mlnd, and general point of view, the Middle Âges ( în Europe ) is a very specific and interesting model. The model which is produced via this mentality on the concept of pathology supplies helpfull and detailed contributions to the knowledge of medical history. Especially, the mental mechanisms which are belong to ` morbus ` concept before Middle Ages, prototypes and its origins, will enrich our mentality about medical İdea's structure and its evolution. With this aim, in that concept, only West worîd, is investigated İn this thesis. Firstly, ` medical idea `, ` medical culture `, ` morbıss concepi `, ` historical antity and the West Middle Age antitjr ` are explained. Then, generally in the human idea and specially in the medical idea, ` influence and infîuence migration ` concepts are evaluated. Thîs era's idea structure with its ma î n factors and its basic features are eraphasized. The heritage of the ` first era ` to the Medieval and the decadance of Galenic paradigma are evaluated and with a general approach, this investigated idea's projections to our today's medical idea are also explored.