Koyunlarda ruminal asidozis olaylarının yemlere sodyum bikarbonat ilavesiyle koruyucu tedavi denemeleri üzerinde çalışmalar

Abstract

Bu çalışma, asidotik karakterdeki yemlere % 3 NaHC03, % 6 NaHC03 ve % 9 NaHC03 katılarak, koyunların asidozdan ne derece korunduklarını, kan ve rumen parametrelerinde ne gibi değişiklikleri olacağını saptamak amacıyla yapılmıştır. Denemede, ortalama ağırlıkları 49,5 kg (46 - 53 kg) olan 1,5 yaşlı 12 adet akkaraman oyun kullanıldı. Koyunlar bir aylık buğday saman besisini takiben 24 saat aç bırakıldıktan sonra denemelere geçildi. Denemeler için hayvanlar yemlere katılan sodyum bikarbonat oranına göre üçer bireylik dört gruba ayrıldı. Temel rasyon olarak % 90 buğday ezmesi, % 2 mineral ve vitamin karışımı ile % 1 0 buğday samanı kullanıldı. Bu karışımdan aşağıdaki düzene göre dört gün boyunca sabah saat 7:00'de günde bir kez yedirildi. l.Grup (Kontrol) :Temel rasyondan 40 gr/kg 2. Grup: Temel rasyon (40 gr/kg) + temel rasyonun % 3'ü oranında NaHC03 3. Grup: Temel rasyon (40 gr/kg) + temel rasyonun % 6'sı oranında NaHC03 4.Grup: Temel rasyon (40 gr/kg) + temel rasyonun % 9'u oranında NaHC03 verildi. Çalışmada ilk günün yemlemeden önceki zamanı 0. saatte ve bunu takip eden 4, 8, 12, 24, 36, 48, 60, 72 ve 96. saatlerde hayvanların beden ışılan, nabız ve solunum sayılan, rumende protozoon aktivitesi, pH, laktik asit düzeyi, Na+, K+, Cl` yoğunlukları ile kan pH, kan hücreleri, kan gazlan, plazma laktik asit, serum Na+, K+, Cl` yoğunlukları ölçüldü. Çalışmanın 0. saatinde bütün koyunların nabız, solunum ve beden ısılarının nonnal olduğu, 4. saatten itibaren kontrol ve deney gruplarının tümünde rumen pH'larının düştüğü,65 4. satte % 3 NaHC03 verilen grubun rumen pH'ının 5,473 ± 0,294; % 6 NaHC03 verilen grubun rumen pH'ının 5,663 ± 0,083, %9 NaHCC>3 verilen grubun rumen pH'ının 6,540 ± 0,277 ve kontrol grubunun rumen pH'ının 5,073 ± 0,33 1 olduğu, 8. saatten itibaren NaHCCb verilen gruplarda rumen pH'ının yükseldiği, kontrol grubunda ruminal asidoz gelişirken, NaHCC>3 verilen grupların hiçbirinde asidoz oluşmadığı saptandı. Çalışmanın 12 ve 24. saatlerinde kontrol grubunun rumen laktik asit düzeyinin, NaHCC>3 verilen gruplardan önemli düzeyde (P < 0.05) düşük olduğu, diğer saatlerde tüm grupların rumen laktik asit düzeylerinin birbirine yakın olduğu belirlendi. Çalışmanın 8, 12, 24. saatlerinde kontrol grubunun nabız ve solunum sayılarının NaHC03 verilen gruplardan yüksek olduğu belirlendi. Bütün gruplarda beden ısılarında değişken sonuçlar alındı. NaHCCb verilen grupların tümünde rumen Na+ ve K+ konsantrasyonlarında artış, Cl` konsantrasyonlarında ise azalma saptandı. Kontrol grubunun rumen Na+ ve K+ konsantrasyonlarında azalma, Cl` konsantrasyonlarında ise artış belirlendi. Kontrol grubunun kan pH'ında 12. ve 24. saatlerde 0. saate göre önemli düzeyde (P < 0,05) azalma gözlenirken, diğer gruplarda kan pH'larında gruplar arası ve saatler arası önemli bir fark gözlenmedi. 24. saatte kontrol grubu kan pH'ının NaHC03 verilen grupların tümünden önemli düzeyde (P < 0,05) düşük olduğu belirlendi. Kan pC02 düzeylerinde kontrol ve NaHC03 verilen grupların hiçbirinde istatistiksel olarak önemli bir fark gözlenmedi. Fakat genellikle kontrol grubunun pCOa düzeyinde azalma, NaHCC>3 verilen gruplarda ise artış eğilimi saptandı. Plazma HCO_3 düzeyleri açısından NaHCC^ verilen gruplarda 4. saatten itibaren istatistiksel olarak önemli olmasa da bir artış saptandı. Çalışma boyunca NaHCC>3 verilen hiçbir grupta plazma HCO~3 düzeyi normalin alana inmediği gözlendi. Kontrol grubunun plazma HCO`3 düzeyinin 24. saatinde 15, 100 ± 1,452'ye kadar indiği belirlendi. Bütün gruplarda 02 % SAT ve p02 düzeylerinde yorumlanması güç değişken sonuçlar elde edildi.()(l Çalışmada, kontrol grubunun eritrosit ve lökosit sıvılarında istatistiksel olarak önemli bir değişiklik olmasada, genillikle bu artış olduğu gözlendi Deney gruplarında ise eritrosit ve lökosit sayılarında linear olmayan değişken sonuçlar alındı. Hem kontrol grubunda, hem de NaHCO* verilen gruplarda MCV (Mean Corpuscular Volum) ve hemoglobin düzeylerinde önemli değişiklikler oluşmadı. Kontrol grubunun hematokrit (HCT) değerlerinde 24. saate kadar. NaHCO* verilen guıplarda ilk 4 saatte artış oluştu, diğer saatlerde değişken sonuçlar elde edildi. Denemelerin ilk 4 saatinde kontrol ve Nail CO.» verilen grupların plazma laktik asit miktarları arasında önemli bir fark gözlenmedi. Fakat 8, 1 2, 24. ve 36. saatlerde kontrol gurbunun plazma laktik asit düzeylerinin Nal ICO» verilen tüm gruplardan yüksek olduğu, % 3 NaHCO* verilen grubun plazma laktik asit düzeyinin ise istatistiksel olarak önemli olmasa da diğer deneme gruplarından yüksek olduğu belirlendi. Çalışmanın 48, 60, 72 ve 96. saatlerinde bütün gruplar arasında önemli bir fark saptanmadı. Sonuçta, karbonhidrat ağırlıklı koyun yemlerine % 3, % 6 ve % 9 oranlarında NaHCO.* katılmasıyla koyunların asidozdan konuldukları belirlendi. NaHCO* verilen gruplar arasında, %6 NaHCO* verilen grubun ast dozu kolayca atlattıkları ve yem tüketimlerinde herhangi bir değişiklik oluşmadığı gözlendi. Böylece koyun beslenmesinde en ideali karbonhidratça zengin yemlere % 6 Nal ICO* ilavesi olduğu gerçeği ortaya çıktı.

67 6 SUMMARY This study was done to determine the degree of protection of sheep against ascidosis and to examine the changes occured in blood and rumen parameters after the addition of various concentrations of sodium bicarbonate (3%,6%,9%) to acidotic rations. For this purpose, a total of 12, 1,5 year - old Akkaraman sheep with a mean body - weight of 49,5 kg (46 - 53 kg) were used. Following a one month period of feeding wheat-straw mixture, sheep were left hungry for 24 hours and the trials were initiated afterwards. Four groups of sheep, each consisting three animals, were used. This grouping was established according to the rate of sodium bicarbonate added in the ration. A mixture of 90% wheat paste, 2% minerals and vitamins and 10% wheat - straw was used as the base ration. This mixture was fed to animals once a day for a consecutive of four days at 7 o'clock in the morning. Group I. Base ration 40 gr/kg Group H. Base ration (40 gr/kg) + 3 % NaHC03 Group HI Base ration (40 gr/kg) + 6 % NaHC03 Group IV. Base ration (40 gr/kg) + 9 % NaHC03 In the first day of the study, body temperatures, pulse and breathing rates of sheep as well as the parameters listed below were recorded at 0 (period before feeding), 4, 8, 12, 24, 36, 48, 60, 72, and 96 hours. 1 -Rumen parameters: Rumen protozoon activity, ruminalpH, total lactic acid level and the concentrations of Na+, K+ and CI` in the ruminal fluid.68 2-Blood parameters: Blood gases (blood pH, PCO2, HCO`3, base excess, PO2, %02. SAT), blood cells (total levcocyte and erythrocyte), haemoglobin level, haematocrit and mean corpusculer volumes (MCV), plasma lactic acid levels and serum Na+, K+ and CI` concentrations. At 0 hours (period before feeding) body temperatures, pulse and breathing rates of all sheep were recorded as normal but at 4 hours post feeding and onwards, a decrease in rurninal pH values occured both in control and trial groups. At four hours post feeding, rurninal pH values of groups fed 3%, 6% and 9% NaHC03 were recorded as 5,473 ± 0,294; 5,663 ± 0,083 and 6,540 ± 0,277, respectively. At eight hours and onwards, rurninal pH values of groups fed with NaHC03 increased, while rurninal acidosis was detected in the control group but not in the trial groups. During 12 and 24 hours of the study, rurninal lactic acid values of conrol group were remarkably higher than those of groups fed with NaHC03 (P < 0,05), while at other periods rurninal lactic acid levels were similar in all groups. At 8,12 and 24 hours, pulse and breathing rates of control group were higher than the trial groups. Variable body temperatures were detected in all groups. İn all groups fed with NaHCC>3, an increase in rurninal Na+ and K+ concentrations and a decrease in CI` concentration were recorded. On the contrary, rurninal Na+ and K+ concentrations decreased and CI` concentration increased in the control group. A remarkable decrease was detected in the blood pH values of the control group at 12 and 24 hours compared with 0 hours (P < 0,05) while, no differences were noted in blood pH values of trial groups with respect to groups and hours. At 24 hours, blood pH values of the control group were remerkably lower than those of the trial groups (P < 0,05). No statistically significant differences were noted in blood pCOi levels among control and trial groups. Nevertheless, pC02 levels tended to decrease in control and trial groups. Among the trial groups,69 statistically on insignificant increase was recorded in plasma! HCO3 levels at 4 hours and onwards. Throughout the study, plasma! HCO 3 levels never decreased below the normal levels in the trial groups. On the other hand, plasmal HCO`3 levels of control group were decreased to 15,100 ± 1,452 at 24 hours. Variable and unexplainable results were recorded in O2 SAT% and pO^ levels in all groups. A slight increase, which was statistically insignificant, was noticed in the total numbers of erythrocyte and leucocyte in the control group. Among the trial groups, non - linear variable results were obtained in erythrocyte and leucocyte numbers. No remarkable changes had occured in MCV (Mean corpuscular volume) and haemoglobin levels among control and trial groups. An increase in the haematocrit (HCT) values was noticed in control and trial groups at 24 and four hours, respectively. At other times, variable results were noticed. During the first four hours of the study, no significant diffirences were observed among the control and trial controls. Nevertheless, at 8, 12, 24 and 36 hours, plasmal lactic acid levels of the control group were remarkably higher than those of trial groups (P < 0.05). Similarly plasma lactic acid levels of the group fed 3% NaHC03 were higher than those of ofter trial groups.During 48,60,72 and 96 hours no significant differences were observed among all groups. As a result, it was decided that the addition of either 3 %, 6 % or 9 % of NaHC03 into the sheep ration rich for carbonhydrates, will prevent the animals from ruminal ascidosis. In our experiments, it has been found out that, in the groups given 3 % and 9 % NaHCC>3, food consumption decreased without acidosis. On the contrary, when 6 % NaHC03 added food is given, no change occured in food consumption and acidosis did not seen. Therefore, it is understood that the ideal way in sheep feeding is adding 6 % NaHC03 to carbohydrate rich food.