Daphne pontica L. üzerine farmakognozik araştırmalar

Abstract

82 7. ÖZET Avrupa ve Asya kıtalarına dağılmış olarak bulunan Daphne türleri çok çeşitli farmakolojik etkilere sahip bulunmaktadır. Anadolu ' da da halk arasında çok çeşitli amaçlarla kullanılan Daphne türlerine rastlanmıştır. Anadolu ' da 9 Daphne türü doğal olarak yetişmektedir. Bu türlerden birisi olan Daphne pontica L, Karadeniz sahili boyunca yaygın olarak bulunmakta, ayrıca Marmara ve İç Anadolu Bölgelerinde de yetişmektedir. Bolu yöresinde yapraklı dallarından hazırlanan ekstrenin haricen sedef hastalığına karşı kullanıldığı söylenmektedir. Bolu ' nun Gölcük yöresinden toplanan bitkinin yaprak ve dallarında ayrı ayrı klasik farmakope analizleri yapıldığında dallarda kül miktarı % 2.6-2.8, kurutmada kayıp % 7.58-8.17, suda çözünen madde miktarı % 17.22-17.91 ve alkolde çözünen madde miktarı % 8.31-8.42 olarak bulunmuştur. Bu oranlar yapraklarda ise kül miktarı % 6.5-6.7, kurutmada kayıp % 9.32-9.60 ve alkolde çözünen madde miktarı % 5.89-5.97 olarak saptanmıştır. Suda çözünen madde miktarı yapraklarda yapılamamıştır. Çünkü, yapraklar, içerdiği müsilaj nedeni ile suda oldukça viskoz bir çözelti vermektedir. Bu nedenle bitkinin şişme sayısı tayini ve viskozite tayini de yapılmış, sırasıyla bu değerler 12.8, 7.035 olarak bulunmuştur. Ayrıca bitkinin hem yapraklarında hem de dallarında etken madde grupları aranmıştır. Bitkinin gövdesinde ve yapraklarında ilk kez mikroskobik bir çalışma yapılmış, alınan enine kesitler anatomik olarak incelenerek dokular çizilmiş, aynı zamanda hazırlanan toz preparatlar da incelenerek görülen elementler kaydedilmiştir. Daphne pontica L ' nin yapraklarının metanollü ekstresinden kolon kromatografisi ve İTK ile yapraklardaki kumarinler tespit edilmiştir. Bunlar, standart maddelerle karşılaştırılarak, umbelliferon ve dafnoretin olduğu anlaşılmıştır. İnce tabaka kromatografisinde çok fazla kumarin lekesine de rastlanamamıştır. Varlığı bilinen maddeler, İTK ve UV spektrofotometresinde standardın UV spektrumlan ile karşılaştırmak suretiyle tespit edilmiştir.83 Yapraklarda umbelliferon miktarı spektrofotometrik yöntemle % 0.009 olarak bulunmuştur. ANAHTAR KELİMELER : Daphne pontics L, Umbelliferon, Dafnoretin, Daphne pontica L. anatomik yapı

84 S.SUMMARY PHARMACOGNOGICAL RESEARCHES on DAPHNE PONTICA L. Daphne species that are spreaded in Asia and Europa continents have various pharmacological effects. Also, in Anatolia, it is learned that some of Daphne species are used for several purposes by the natives. Nine Daphne species grow naturally in Anatolia. One of these species, Daphne Pontica, is widespread along the coast of Blacksea region and also, grows up in the Marmara and Middle Anatolian regions. In Bolu region, it is said that extract of leafy branches is used externally for psoriasis. Classical pharmacopic analysis were made seperately for leaves and branches of the plant which had picked from Bolu-Gölcük region. In plant's branches, it was found that amount of ash is 2.6-2.8 %, loss in dehumidification is 7.58-8.17 %, amount of solved sustance in water is 17.22-17.91 % and amount of solved substance in alcohol is 8.31-8.42 %. These percentages are as follows for the leaves : amount of ash is 6.5-6.7 %, loss in dehumidification is 9.32-9.60 % and amount of solved substance in alcohol is 5.89-5.97 %. For leaves, amount of solved substance in water could not be determined. Since the leaves contain musilage, there occurs a very viscous solution in water. For this reason, expansion index and viscosity were determined for the plant and these were found 12.8, 7.035 respectively. Furthermore, existence of effective substance groups was searched both in leaves and in branches of the plant. For plant's body and leaves, microscopic studies were made for the first time. Horizontal cuts were investigated anatomically and the tissues were drawn. Also, powder preparatives were studied to record the elements. From the methanolic extract of Daphne Pontica ' s leaves, coumarins were determined by using colon chromotography and TLC. These were compared with85 standart substances and existence of umbelliferone and daphnoretin was decided. Also, in thin layer chromotography, a lot of coumarin spots could not be observed. Existing substances were determined comparing with UV spectrums of the standart at TLC and UV spectrophotometer. Amount of umbelliferone in leaves of the plant was obtained as 0.009 % by using spectrophotometry method. KEY WORDS : Daphne pontica L, Umbelliferone, Daphnoretin, Anatomical structure of Daphne pontica L