Türk veteriner hekimliği tarihinde deantoloji, ülkemizde ve Dünyada bükünkü durum

Abstract

59 ÖZET Genel olarak, yükümlülükler bilgisi anlamında kullanılan deontoloji terimi, meslekî açıdan, yasalar ve toplumsal değer yargıları tarafından belirlenen görev, yetki ve sorumlulukları ifade etmektedir. İnsan eylemlerinin değerlendirilmesini konu alan etik, pratikte çoğunlukla deontoloji ile birlikte ya da birbirlerinin yerine kullanılmaktadır. Veteriner hekimliği mesleğinin tarihsel süreci içerisinde birçok örnekleri saptanan deontoloji konusu, 1762'de dünyada, 1842'de de Türkiye'de, modern anlamda ilk veteriner okullarının açılmasıyla birlikte önemli gelişmeler göstermiştir. Kişilerin ve toplumların değişen değer yargıları çerçevesinde, veteriner hekimliğinde deontoloji-etik konusu da özellikle 1980'li yıllardan sonra büyük bir ivme kazanmıştır. Türkiye'de veteriner hekimliği deontolojisi alanında kapsamlı bir araştırmaya rastlanılamamıştır. Bu alandaki boşluğu doldurmak; Türkiye'de deontoloji-etik konusunun gelişimini saptamak ve diğer ülkelerdeki gelişmelerle bir karşılaştırma yapmak amacıyla bu çalışma gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın materyalini konuya ilişkin tüm yazılı-basılı ürünler ile arşiv belgeleri, ulusal ve uluslararası mevzuat ve diğer ülkelerle yapılan yazışmaların yanıtları oluşturmuştur. Sağlanan bilgiler sınıflandırılarak, dört bölümde değerlendirilmiştir. Birinci bölümde, deontoloji ve etik terimleri dil ve anlam bilgisi açısından açıklanmış; ikinci bölümde, dünya veteriner hekimliği tarihinde konuya ilişkin gelişmeler incelenmiş; üçüncü bölümde, Türkiye'de veteriner hekimliğin başlangıcından günümüze kadar geçirdiği süreci içinde, eğitim, öğretim ve uygulama alanlarında görülen gelişmeler ele alınmış; dördüncü bölümde Türkiye'de ve diğer ülkelerdeki gelişmeler karşılaştırılarak bir değerlendirme yapılmıştır. Sonuçta, deontoloji-etik konusunun, Türkiye'de de uluslararası kurallar ve uygulamalara paralel olarak gelişme gösterdiği ve yirmibirinci yüzyılda veteriner hekimliğinde önemli bir yer tutacağı saptanmıştır. Anahtar Kelimeler : Veteriner Hekimliğinde Deontoloji, Veteriner Tarihinde Deontoloji, Hayvan Gönenci, Hayvanları Koruma ve Deontoloji, Deontoloji-Etik

60 SUMMARY A Comparative Study On Veteinary Deontology in Turkey And in The World The term deontology, has been used in the sense of the knowledge of duties in general, in respect of profession express the duties, rigths and responsibilities determined by laws ans social value judgements. Etichs, which examines the evaluation of the human actions, has usually been replaced with deontology in practice. The deontology has been developped considerably as an important subject- matter in veterinary medical practices with the establishment of the first modem veterinary schools in the world and in Turkey respectively in 1762 and 1 1842. In accordance with the changing value judgements of the induviduals and societies through 1980s, deontology and ethics has gained an intensive accelaretion in the field of veterinary sciences. However, just a few comrehensive research on the subject has been found in the foreing literature, but not in Turkey. For this reason, this study has been projected and carried out with the aim to trace the evaluation of the deontology in Turkey and to make a comparison with the developments in other countries. All available publications as books and periodicals, the documents from various archives, national and international laws and procedures on subject and correspondences with other countries have been researched as the materials of the study. The materials have been classified and evaluated in the four chapters. In the first chapter, the terms deontology and ethics have explained in respect of language and semantics. The developments in the history of world and Turkish veterinary medicine have been examined from deontological point of view in the second and third chapters repectively. The evaluation and the present situation of the subject in Turkey has been compared with those of other countries in the fourth chapter. As a result, it can be said that the subject of the deontology and ethics has been improved in parallel with international rules and practicec in Turkey. It will be discussed as an important subject also by the twenty-first century in Turkish veterinary medicine. Key Words: Veterinary Deontology, Deontology in Veterinary History, Animal Welfare, Animal Protection and Deontology, Deontology-Ethics