Bazı metal kombinasyonlarının tavuk embriyolarında teratojenik etkileri: Bakır, molibden ve kadmiyumun etkileri

Abstract

81 ÖZET Bazı Metal Kombinasyonlarının Tavuk Embriyolarında Teratojenik Etkileri: Bakır, Molibden ve Kadmiyumun Etkileri. Bu çalışmada bakır, molibden ve kadmiyumun tavuk embriyolarında ayrı ayrı ve kombinasyon şeklinde kullanılmasının etkileri incelenmiştir. İki günlük Hepert ırkı tavuk embriyolarına bakır sülfat 10-400 ugCu/yumurta, sodyum molibdat 4-1000 ugMo/yumurta, kadmiyum klorür 1- 10 ugCd/yumurta, bakır sülfat + sodyum molibdat; 10-400 ugCu + 4-1000 ugMo/yumurta, bakır sülfat + kadmiyum sülfat; 10-400 ugCu + 1-10 ugCd/yumurta, sodyum molibdat + kadmiyum sülfat; 4-1000 ugMo +1-10 ugCd/yumurta ve balar sülfat + sodyum molibdat + kadmiyum sülfat; 10-400 ugCu + 4-1000 ugMo + 1-10 ugCd/yumurta arasında değişen dozlarda uygulandı. Bakır sülfat, sodyum molibdat ve kadmiyum sülfat çözeltileri ile fizyolojik tuzlu sudaki uygulama çözeltileri hazırlandı ve 0.1 mi miktardaki uygulama çözeltileri hava kesesine injekte edildi. Kontrol grubundaki yumurtalarada 0.1 mi miktarda fizyolojik tuzlu su uygulandı. Yumurtalar %65 nisbi rutubet ve 38.5 °C ye ayarlı kuluçka makinasına konuldu. Kuluçkanın 17'inci gününde yumurtalar alınarak canlı embriyolar metal çeşidine ve kombinasyon durumuna göre öldürücü doz 50 ( ÖD50) ve şekil bozuklukları bakımından incelendi. Ortalama ÖD50'nin bakır için 44.7 ugCu/yumurta, molibden için 1 19 ugMo/yumurta, kadmiyum için 4.73 ugCd/yumurta, bakır + molibden için 18.8 ugCu + 22.4 ugMo/yumurta, bakır + kadmiyum için 5.62 ugCu + 0.79 ugCd/yumurta, kadmiyum + molibden için 2.4 ugCd + 37.6 ugMo/yumurta ve balar + molibden + kadmiyum için 23.7 ugCu + 27.9 ugMo + 2.4 ugCd/yumurta olarak tesbit edilmiştir. Bakır + molibden, bakır + kadmiyum, kadmiyum + molibden ve bakır + molibden + kadmiyum arasında (birlikte kullanılması halinde) ÖD50 bakımından aralarında sinerj istik etkileşmenin olduğu anlaşılmıştır. Tavuk embriyolarında başlıca embriyo ağırlığının azalması, boyun kısalması, iç organlarda küçülme, bacak, ayak ve parmaklarda gelişememe vücut yüzeyi ve iç organlarda kanama alanlarının bulunması, boyunun kısalması, ayak ve parmakların normalden kısa olması ve karın duvarının kapanmaması neticesi iç organların dışarı çıkması, başta karaciğer ve mide olmak üzere iç organların küçük olması gibi şekil bozukluklarının bulunduğu belirlenmiştir. Ayrıca, embriyoların bir çoğunda birden fazla şekil bozukluğu ile karşılaşıldı. Kadmiyum uygulanan embriyolardaki şekil bozuklukları sıklığının bakır, molibden veya bakır + molibden uygulanan gruplardakilerden daha yüksek olduğu belirlendi. Keza, karaciğer hücrelerinin histolojik incelenmesi82 sonucunda tüm gruptaki tavuk embriyolarında da karaciğer epitel hücrelerinde dejenerasyon yanında, sinusoidlerde genişleme ve kanamalar görüldü. Kontrol grubunda malformasyon yoktur. Çalışmalardan elde edilen bulgular bakır, molibden ve kadmiyum tavuk embriyoları için son derece zehirli ve teratojen olduğu ve bu metaller arasında özellikle ÖD50 yönünden olmak üzere, sinerjistik etkileşmenin bulunduğu ortaya konmuştur. Anahtar Sözcükler: Bakır, kadmiyum, molibden, Tavuk embriyosu, Teratojenite

83 SUMMARY Teratogenic Effects of Combined Some Metals on Chick Embryos. Effects of copper, molybdenum and cadmium. In this study, effects of separate and combined use of copper, molybdenum and cadmium were examined o chick embryos. Two-day-old Hepert embryos were admministered different dose levels of copper sulphate 10-400 ug as Cu/egg, sodium molybdate 4-1000 /ig as Mo/egg, cadmium sulphate 1-10 ug as Cd/egg, copper sulphate + sodium molybdate; 10-400 ugCu + 4- 1000 ugMo/egg; copper sulphate + cadmium sulphate; 10-400 ugCu + 1-10 ugCd/egg; sodium molybdate + cadmium sulphate; 4-1000 ugMo + 1-10 ugCd/egg; and copper sulphate + sodium molybdate + cadmium sulphate; 10-400 ug as Cu + 4-1000 ug as Mo +1-10 fig as Cd/egg and copper sulphate, sodium molybdate and cadmium sulphate dissolved in physiologic saline and were in an equel volume of physiologic saline (0.1 ml/egg ). The eggs were incubated at the 65 percent relative humudity and 38.5 oC in a chick incubater. On day 17 of incubation, the live chick embryos were removed from the incubated eggs and examined for LD50 and gross malformations. Average LD50 for copper 44.7 jigCu/egg, molybdenum 119 ugMo/egg, cadmium 4.73 ugCd/egg, copper plus molybdenum 18.8 ugCu + 22.4 ugMo/egg, copper plus cadmium 5.62 ugCu + 0.79 ugCd/egg, cadmium plus molybdenum 2.4 ugCd + 37.6 ugMo/egg and copper plus molybdenum plus cadmium 23.7 ugCu + 27.9 ugMo + 2.4 ugCd/egg. In combined use of copper plus molybdenum, copper plus cadmium, cadmium plus molybdenum and copper plus molybdenum plus cadmium there was synergistic interaction between these metals for LD50 that reflected a positive dose response relation ships. There was no malformation in control group. The gross malformations observed were reduced chick embryo size and weight, everted viscera twisted limbs, haemorrhage, abdominal rubture, neck defect and micromelia. The incidence of gross malformation was higher in chick embryos treated with cadmium than these of copper and molybdenum or copper plus molybdenum. In addition, some of embryos showed more than one malformations. Also, as well as enlargement of hepatic cells, haemorrhage and dilatation in sinusoides were observed in the histologic examination.84 It was that both copper, molybdenum and cadmium were teratogenic and toxic in variying degress in chick embryogenesis and there was a synergistic interactions between metals them with respect to these, especially for LD50. Key Words: Cadmium, chick embryos, copper, molybdenum, teratogenicity.