Ermenek-Mut-Gülnar yöresinde yetişen Caryophyllaceae familyası bitkilerinin saponozitleri yönünden incelenmesi

Abstract

ÖZET Ermenek-Mut-Gülnar Yöresinde Yetişen Caryophyllaceae Familyası Bitkilerinin Saponozitleri Yönünden İncelenmesi Ermenek-Mut-Gülnar yöresi endemik bitkiler açısından zengin ve az çalışılmış olması nedeniyle araştırıra alanı olarak seçilmiştir. Bu çalışmada önce literatür bilgileri taranarak saponozitlerin genel kullanımı ve genel yapıları araştırılmış ve bir derleme halinde biraraya getirilmştir. Saponozitler özellikle eczacılık alanında olmak üzere, besin ve deterjan sanayi inlerinde kullanılan önemli maddelerdir. Yeni etkilerinin de ortaya konulması nedeniyle tedavi alanında daha da önem kazanmaktadırlar. Araştırma alanından toplanan 24 taksonun morfolojik özellikleri, yayılışları ve lokaliteleri ayrı ayrı verilmiş ve ayrıca renkli fotoğraflar da teze konarak bu özellikler tekrar vurgulanmıştır. Araştırma alanından toplanan Caryophyllaceae familyasına ait örneklerde önce saponozit varlığının ortaya konulması için köpürme indeksi tayini yapılmış daha sonra ise dahilen ne derece güvenli kullanılabileceklerini öğrenmek amacıyla hemoliz indeksleri hesaplanmıştır. Elde ettiğimiz sonuçlara göre 10 türde köpürme indeksi hesaplanabilmiş olup, 5000 lik bir köpürme indeksine sahip olan Vaccaria pyramidata var. grandiflora ve 3333 lük köpürme indekslerine sahip olan Silene compacta ve Silene odontopetala' nm saponozit kaynağı olarak kullanılabileceği görülmüştür. Bu türlerden 6 tanesinde hemoliz indeksi hesaplanmıştır. Bunların arasında Vaccaria pyramidata var. grandiflora' nm 500 lük bir hemoliz indeksi değeri ile saponozit kaynağı olarak güvenli bir şekilde kullanılabileceği gösterilmiştir. Anahtar Kelimeler: Saponozit, Caryophyllaceae, köpürme indeksi, hemoliz indeksi.

SUMMARY Investigation of the Plants, Belonging to the Family of Caryophyllaceae, Growing in the Ermenek -Mut- Gülnar Dis trict, for the Properties of their Saponins Ermenek-Mut-Gülnar district has been selected as the study area due to its abundance in endemic plants and the fact that little investigation on this area has been made. Firsr, we searched for saponins' general usages and structures and then put them alltogether as a brief summary. Saponins are important substances that are mainly used in food and detergent industries and especially in pharmacy. Since there are new findings about their novel phamaceutical ef fects, they have been the object of a growing interest. Morphological properties, distribution and location of these 24 taxa are given seperately and their properties are also underlined by some photographs. In order to detect saponin occurences in these plants, we first tested the plants' abilities to produce stable foams and after this, to find out whether these plants can be used safely internally or not, we applied a certain test called haemolysis indicis test. According to our findings, 10 species have performed stable foams, of which Vaccaria pyramidata var. grandiflora (has a foaming indicis of 5000), Silene compacta and Silene odontopetala (have foaming indices of 3333) can be used as a source of saponins. 6 of these 10 species also gave positive reactions to haemoly sis indicis test and according to our findings it can be said that Vaccaria pyramidata var. grandiflora which has a haemolysis indicis of 500, can be used safely as a source of saponins. Keywords: Saponin, Caryophyllaceae, foaming ability, haemolysis indicis