Anadolu mandalarında erken gebelik evrelerinin ve bu evrelerdeki ovaryum aktivitesinin (Corpus luteum ve folliküllerin) ultrasonografik tanısı ve progesteron değerleriyle ilişkisi

Abstract

ÖZET Anadolu Mandalarında Erkan Gebelik Evrelerinin ve Bu Evrelerdeki Ovaryum Aktivitesinin (Corpus Luteum ve Folliküllerin) Ultrasonografik Tanısı Ve Progesteron değerleriyle İlişkisi Bu çalışmanın amacı 10-60. günler arasında gebe Anadolu mandalarında gebeliğin erken saptama gününü belirlemek, yavrunun gelişim durumunu (embriyo çapı, kalp aktivitesi, v.s.) incelemek ve ortaya çıkarmak, gebelik sarasında corpus luteumun ve folliküllerin gelişimini incelemek, corpus luteum ve folliküller arasındaki ilişkileri büyüklük ve sayılar yönüyle inceleyip saptamak, corpus luteum, folliküller ve progesteron arasındaki ilişkileri incelemektir. Çalışmanın materyalini Afyon Kocatepe Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğüne ait 3-12 yaşlı 16 baş manda ineği oluşturdu. Bu hayvanlarda doğal aşan sonrasında izleyen 10-60. günler arasında her beş günde bir alınan trans-rektal ölçümler için 5 Mhz'lik prob kullanıldı. Embriyo, embriyo kesesi, amniyon, baş, plasentam, fötal hareket, kalp atam, 3-5 mm, 6-9 mm ve 10? mm büyüklüğündeki eorpus luteumlar ve folliküllerin çapları ve sayıları saptandı, ölçümlerin yapıldığı gün progesteron hormon seviyelerinin saptanması için içlerinde potasyum dikromat bulunan poliefilen tüplere süt örnekleri alındı ve 2-8 oC'de saklandı. Süt örnekleri Ankara Nükleer Tarım ve Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Fizyoloji Laboratuarına gönderildi. Burada mikrotitrasyon plak enzim immunassay yöntemiyle EIA kiti kullanılarak progesteron seviyeleri saptandı. Çalışmada yapılan saptama zamanlarında gün, çap (büyüklük) ölçümlerinde ise milimetre, progesteron düzeyinde ise ng/ml zaman ve ölçü birimleri esas alındı. Çalışma bulgularının istatistik değerlendirmelerinde SPSS 10.0 programındaki istatistik uygulamalarından yararlanıldı. Mandada en erken gebelik ultrasonografik yöntemle 20. günde {25,0*1,3. gün) %37,5 oranında, saptandı. 35. günde saptama oranı %100 oldu. Yedi mandada, 30. günde l (%14,3), 35 (28,6), 40 (%28,6) ve 45. (%28,6) günler¬ de 2 embriyorak ölüm meydana geldi. Enabriyonik ölüm oranın %43,8 (38,6±2,lgün) olduğu ve progesteron düzeyinin ortalama 13,4±1,5 ng/ml'den 1,5±0^ ng/ml seviyesine düştüğü belirlendi. Embriyodaki ossifîkasyonlar ilk kez 35. günde (%100), kalp atımları 30. günde (%26,7), ekstremiteter 35. günde (%77,7), plasentomlar 30. günde (%33,3), Stal hareketlilik 45. günde (%22,2), baş 35. günde (%38,5), kaviteli corpus luteum 20. günde (%6,3), columna vertebralis 55. günde %67,0 ve orbitalar 60. günde, %44,4 oranında saptandı. Öç-5 ve ^10 mmTBs: corpus luteumların sayısındaki azalış ve artışın sırasıyla önemli (P<0,05), 3-5 mm ve 6-9 mm çaptaki corpus luteumların sayısındaki azalış ö- nemli olmadığı (P>0,05) ve 3-5 mm ve 6-9 mm ve ^10 mm çapındaki corpus luteumsayıları yönüyle aralarında korrelasyonun bulunmadığı ^P>0,05) saptandı. 3-5 mm çapındaki corpus luteumun büyüklüğündeki azalış önemli (P<0,05) bulundu. 6-9 mm ve >10 mm çapındaki corpus luteumların büyüklüklerinin sırasıyla azalış ve artışları önemli bulunmadı $M),G5). 10-60. günlerdeki günlük corpus luteum çapındaki büyümenin önemli (P<0,01) okluğu ortaya kondu. Gebeliğin 10-60. günleri arasında corpus luteum çapının ortalama 7,9+0,6 mm 'den 12,1+1,0 mm büyüklüğe ulaştığı saptandı. Günlük büyüme asanın {P<0,01} önemli olduğu ortaya kondu. Üç-5 mm büyüklüğündeki folliküllerin sayısındaki azalma önemsiz (P>0,05), 6-9 ve 10 mm büyüklüğündeki follikül sayılarındaki azalma önemli (P<0,01) bulundu. 3- 5 mm ile 6-9 mm büyüklüğündeki follikül sayıları 6-9 mm ile >10 mm çapındaki follikül sayıları arasındaki korrelasyonlar önemsiz (P>0,05}, 3-5 mm ile 10 mm çapındaki follikül sayıları arasındaki korrelasyon önemli (P<0,05), 3-5 mm, 6-9 ve >10 mm büyüklüğündeki folliküllerin çaplarındaki azalma önemsiz (P>0,05)bulundu. 10-60. günler arasında follikül çapları 8,2±0,4-7,9±0,4 mm arasında değişti ve 10-60. günler deki günlük follikül çaplarındaki büyümenin (P>0,05) önemsiz okluğu ortaya kondu Süt progesteron değerlerinin 10. günde 12,5±0,9 ng/ml düzeyinden 60. günde 14,6±2,2 ng/ml düzeyine yükseldiği, bunun yanında, büyüme eğrisinin günlük progesteron miktarlarındaki değişiminin önemli (P>0,05) olmadığı saptandı. Gebeliğin 10-60. günlerinde karşılıklı olarak progesteron düzeyindeki her ng/ml lik artışa karşın; corpus luteum çapı byx=0»2 mm (P>0,05) büyüdü. Gebeliğin 10-60. günlerinde corpus luteumdalri her mm lik artışa karşın progesteron düzeyinde İV=0,39 ng/ml (P>0,05) artış görüldü. Progesteron düzeyinin corpus luteum ve follikül büyüklüklerinin birbirleri üzerine etkilerinin olmadığı, progesteron - corpus luteum, progesteron - follikül büyüklük leri arasındaki korrelasyonların (P>0,05) önemsiz olduğu saptandı. 3-5 mm, 6-9 mm ve >10 mm çapındaki follikül ve corpus luteumların sayı ve büyüklükleri ile progesteron düzeyleri arasındaki korrelasyonlar istatistiksel olarak önemsiz bulundu (P>0,05). Anahtar Sözcükleri: Anadolu mandası, ultrasonografi, erken gebelik, ovaryum aktivitesi.

118 SUMMARY Ultrasonografic Diagnosis and Relation of Progesterone Levels in Early Pregnancy Steges and Ovarlon Activity (Corpora Lutes and Folicles) in These Stages in Anatolian Wate Bufaloes. The aim of this study was to early estsablish time of pregnancy and to detect and bringing to light developping stage of embriyo (length of embrio, heart beats etc.) in Anatoüan water buffalo between 10 * to 60 * days, to analyse developping corpora lutea and follicles during the pregnancy, relations between corpora lutea and follicles with in scope of their size and numbers and relations among corpora lutea, follicles size and progesterone levels. This sudy is applyed in (3-12 years old) sixteen Anatolian water buflaloes cow eoBCeratag Köeatepe Agricultural Research Institute in Afyon Province, fa these animals after naturel mating were carried out with 5 Mhz transuder as trans-rectal one day five. Embriyo proper, embriyonie vesicles, amnion, cranium, plasentoms, fetal movement, heart beats, 3-5 mm, 6-9 mm and is 10 sam. m size of diameters and numbers of corpora lutea and follicles were identified. MSk samples were put into peEethylme tubes m which contained, potassium dichromate and they kept at 2-8 °C. Milk samples were sent to Centre of Nuclear Agriculture and Iive-Stock Researche in Ankara and progesterone levels were analysed with microtitration plate (EIA). Those measures were used in this study: for time, size (diameter and length) and progesteron levels, day, mm and ng/ml respectively. Statistical assessment of study findings were made use of statistics applications in SPSS 10.0 program. Early pregnancy was first identified by ultrasonographical technique in 20 * days (25,0±1,3 fe days) and 35 * days in proportion 37,5% and 100% respectively. Embriyonie deaths occured in 30, 35, 40, and 45 & days (14,3%, 28,6%, 28,6% and 28,6% respectively). Proportion of total embriyonie death was 43,8% and Progesterone level decreased from 13,4±1,5 ng/ml to 1,5±0,2 ng/ml in tins stages. Ossifications in embriyo, heart-beats, fore and hind limbs, plasentoms, fetal movement, head, corpus luteum with cavity, spinal cord (columna vertebralis), and optic area were identified in 35 & days (100%), 30 * days (26,7%), 35 * days (77,7%), 30 * days (31,3%), 45 * days (18,2%), 35 * days (33,3%), 20 * days (6,3%), 55 & days (67%) and 60 & days (44,4) respectively. Decreasing and increasing in number of 3-5 mm and âlO mm corpora lutea were significant (P<0,05) but decreasing in number of 6-9 mm corpora lutea were not significant (P>0,05) and not also correlation between theirs (P>0,05) statistically. Decreasing diameter of corpus luteum 3-5 mm in size was significant but decreasing and increasing in diameter of corpus luteum 6-9 mm and 2:10 mm in size was not significant. Growth speed of corpus luteum in a day was significant between 10 to 60119 days (P<0,01) and diameter of corpus luteum changed from average 7,9±0,6 mm to 12,1±1,0 mm. Decreasing in number of 3-5 mm follicles were not significant (P>0,05) but decreasing and increasing in number of 6-9 mm and £10 mm corpora lutea were significant (P<0,01). Correlations between number of 3-5 mm to 6-9 mm and 6-9 mm to £10 mm follicles in size were not significant. Whereas correlation between number of 3-5 mm to 2:10 mm folHcles was significant (P<0,05). In additon to these findings decreasing in diameters of follicles 3-5 mm, 6-9 mm and >10 mm in size were not significant (P>0,05). Growth speed of folHcles in a day was significant between 10 to 60 days (P>0,05) and diameter of follicles changed from average 7,9±0,6 mm to 12,1±1,0 mm. Milk progesterone levels increased from average 12,5±0,9 ng/ml to 14,6±2,2 ng/ml in 10 to 60 days. At the same time variations of progesterone level was not significant (P>0,05) daily. Diameter of corpus luteum grew 0,2 mm/ day (P>0,05) when progesterone level increased per ng/ml. Progesterone level increased 0,39 ng/ml (P>0,05) when corpus luteum increased per ma, Progesterone levels, diameters of corpus luteum and follicle were not effective one anothers. Correlations of between progesterone-corpus luteum, progesterone-follicle were not significant. Correlations of between number and diameter of corpus luteum, follicle and progesterone level were not significant stastistically. As a result of this study, diagnosis of early pregnancy, growth of embriyo, amnion, embriyonic vesicle, heart beats, fetal movement relation of ovarian activity and progesterone were tried to establish in Anatolian water buffalo that had not been studied using ultrasonography a lot. Hey Wtssasi Anatolian water buffalo, ultrasonography, early pregnancy, ovarian activity.