Gönüllü kan merkezi personelinin kaygı ölçümleri ve buna etki eden faktörler

Abstract

Bu çalışmada kan hizmetlerinin sunumunda kritik öneme sahip olan kan merkezi personelinin kaygı düzeylerinin ölçülmesi ve buna etki eden kişisel faktörler, çalışma koşulları, fiziksel koşullar, kan merkezinin iş yükü ve işlem çeşitliliği ile ilişkisinin araştırılması amaçlanmıştır.1 Haziran 2007 ve 1 Aralık 2007 tarihleri arasında Ankara'daki on bir kan merkezinde görev yapmakta olan 169 kan merkezi personelinin, gönüllülük esasına göre, kendini bildirim kaygı ölçeği olan, ?Spielberger kaygı envanteri-STAI-I ve II? kullanılarak, durumluk ve sürekli kaygı ortalama puanları ölçülmüştür. Kaygı düzeyine etkisi yönünden gruplanan faktörlerden niteliksel değişkenler için ki-kare testi, niceliksel değişkenler için Anova testi, Kruskal-Wallis testi ve t testi kullanılmış, p < 0,05 olması istatistiksel olarak anlamlı kabul edilmiştir.Kan merkezi personelinin durumluk kaygı ortalama puanı 39,5 ± 10,12 (aralık:20-66) ve sürekli kaygı ortalama puanı 39,55 ± 7,84 (aralık 23-61) olarak tespit edilmiştir. Kişisel faktörlerden yaş, cinsiyet, medeni durum, çocuk sahibi olma, toplam çalışma süresi, kan merkezinde çalışma süresi, meslek, kadro durumu, çalışılan kurum; kan merkezinin fiziksel koşullarından dinlenme odasının bulunup bulunmaması; kan merkezinin iş yükü yönünden kan gruplama sayısı, cross match sayısı, kan bağışı sayısı ve aferez sayısı; kan merkezinin işlem çeşitliliği yönünden rutin antikor tarama yapılması, aferez, plazmaferez, random bağışçı trombosit süspansiyonu hazırlama, kan ışınlama, steril birleştirme ve laboratuar tipi filtre kullanılması; diğer faktörlerden sorumlu dışında en az bir hekim bulunmasının personel kaygı düzeylerini etkilemediği tespit edilmiştir (p > 0,05). Diğer taraftan eğitim düzeyinin lise ve altı olması, gündüz çalışma saatleri, random bağışçı trombosit süspansiyonu sayısının yıllık olarak 6 000'in üzerinde olması ve ELISA testlerinin kan merkezinde çalışılmasının personel kaygı düzeylerini etkilediği tespit edilmiştir (p < 0,05).Kaygı düzeylerine etki eden faktörlerin kontrol edilebilmesi için işlemlerle ilgili eğitim yapılmasının, işbölümünün ve iş tanımlarının yapılmasının önemli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

The aim of this study was to determine the anxiety levels of blood center staff and to investigate selected factors in terms of their effect on staff anxiety.A total of 169 blood center staff working in eleven blood centers in Ankara between the dates 1st June 2007 and 1st December 2007 were included in this study. The anxiety levels were determined by Spielberger state-trait anxiety inventory (STAI) and the relation between anxiety levels and selected factors related with socio-demographic factors and working conditions was investigated using ki-square test for qualitative factors; Anova test, Kruskal Wallis test and t-test for quantitative factors.The state anxiety level of blood center staff was found to be 39,5 ± 10,12 (interval:20-66) and the trait anxiety level of the same staff was found to be 39,55 ± 7,84 (interval: 23-61). Age, sex, marrital status, having at least one child, total number of working years, total number of working years in the blood center, working institution, profession, presence of a resting room in working place were the factors found to have no effect on the anxiety level (p > 0,05). Similarly, the annual numbers of blood grouping tests, cross match tests, blood donations and apheresis were found to have nill effect (p > 0,05). Concerning blood center procedures; routine antibody screening, apheresis, plasmapheresis, blood component irradiation, sterile component pooling, use of laboratory type leukocyte filters, preparation of random donor thrombocyte preparation did not have a statistically significant effect on blood center staff anxiety (p > 0,05). On the other hand lower level of education, day time working hours, complete automation, annual random donor thrombocyte suspensions more than 6 000 and performing the ELISA screening tests of blood donors in the blood center were shown to have a statistically significant effect on staff anxiety (p < 0,05).Since higher levels of education was shown to lower anxiety levels of blood center staff, it was concluded that the negative effects of increased test numbers and procedural variations could be lowered and controlled by in service training and detailed job descriptions of the staff.