Temel makroekonomik göstergeler ışığında ekonomik performans ölçümü: ECOWAS ülkeleri örneği

Abstract

Ülkelerin ekonomik performansları, ekonomi politikası uygulamalarında önemli belirleyicilerden biridir. Ekonomik performansın değerlendirmesinde temel makroekonomik değişkenler dikkate alınır. Makroekonomi alanında temel göstergeler olarak kabul edilen ekonomik büyüme enflasyon ve işsizlik oranları, cari işlemler dengesi ve bütçe dengesi ülke ekonomileri için büyük önem arz etmektedir. Bu yüzden bu göstergeler bir ülkenin ya da bir topluluğun ekonomik performansının değerlendirilmesinde temel ölçütler olarak da ele alınmaktadır.Çalışmada 2002-2021 yıllarının yıllık dönemlik GSYH büyüme hızı, enflasyon oranı, işsizlik oranı, cari işlemler ve bütçe dengelerinin GSYH'ya oranları verileri kullanılarak, ECOWAS ülkelerinin ekonomisinin bu dönemdeki makroekonomik performansları değerlendirilmiş ve bu performansların sergilenmesinde rol oynayan etkenler analiz edilmiştir. Çalışmada Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden birisi olan TOPSİS yöntemi kullanılarak değerlendirme yapılmıştır. Çalışmanın ilk bölümünde, ekonomik büyüme, enflasyon ve işsizlik oranları, cari işlemler dengesi ve bütçe dengesi ile ilgili teorik bilgiler verilmiştir. Sonraki bölümde ise ECOWAS ülkelerine ait genel bilgiler ışığında, bu ekonomik göstergelerin yıllar itibari ile gelişimi ele alınmış ve ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir. Çalışmanın son kısmında ise 2002-2021 döneminde ECOWAS ülkelerinin ekonomik büyüme oranı, işsizlik oranı, enflasyon oranı ile cari ve bütçe dengesinin GSYH'ya oranlarına ait makroekonomik veriler kullanılarak, TOPSİS yöntemi yardımı ile ekonomik performans ölçümleri yapılmıştır. Böylelikle ele alınan dönemlerde ECOWAS ülkelerine ait ekonomik performans değerlerinin en kötü yılları ve en iyi yılları tespit edilerek, ülke analizi yanı sıra ECOWAS ülke topluluğu da değerlendirmeye alınmıştır. Ekonomik performans rakamlarına bakıldığında rakamın yüksek olması (100 rakamına yaklaşması) kullanılan değişkenlerin etkinliğine, performans rakamının düşük olması ise kullanılan değişkenlerin etkinsiz olduğuna işaret etmektedir. Bu değere baktığımızda her ülkenin kendi içerisinde en iyi performans gösterdiği yıllar olmasına rağmen diğer ülkeler ile rakamsal kıyaslama yapıldığında performans değerinin yetersiz kaldığı görülebilmektedir. Bu bağlamda performans katsayısı değer bakımından ele alındığında ülkeler arasında da bir kıyaslama yapılabileceğini ortaya koymaktadır. Aynı durum en kötü performans rakamlarının kıyaslanması durumunda da geçerli olmaktadır. Bu şekilde ECOWAS ülke gruplarına baktığımızda, en iyi performansları sıralamasında 2002 ve 2021 döneminde en iyi skoru alan ülke Togo olduğu görülmektedir. Bu ülkeyi Benin, Gambiya, Yeşil Burun gibi ülkeler takip etmektedir. En iyi performans değeri olmasına karşılık puanlamada düşük olan ülkeler ise, Gana, Mali, Gine Bissau ve Fildişi Sahili olduğu görülmektedir. Bu durum ECOWAS ülkeleri arasında da gerek ekonomik gerekse sosyo-ekonomik bakımdan birbirinden farklı olan ülkelerin olduğunu ortay koymaktadır. Anahtar Kelimeler: ECOWAS, TOPSİS, Enflasyon, Cari işlemler, İşsizlik, Bütçe, Ekonomik Büyüme

The economic performance of countries is one of the important determinants in economic policy implementations. In the evaluation of economic performance, basic macroeconomic variables are taken into account. Economic growth, inflation and unemployment rates, which are accepted as the main indicators in the field of macroeconomics, current account balance and budget balance are of great importance for national economies. Therefore, these indicators are also considered as basic criteria in the evaluation of the economic performance of a country or a community.In the study, using the annual GDP growth rate, inflation rate, unemployment rate, current account and budget balances to GDP data for the years 2002-2021, the macroeconomic performances of the ECOWAS countries' economy in this period were evaluated and the factors that played a role in these performances were analyzed. In the study, evaluation was made using the TOPSIS method, which is one of the Multi-Criteria Decision Making (MCDM) methods.In the first part of the study, theoretical information about economic growth, inflation and unemployment rates, current account balance and budget balance is given. In the next section, in the light of general information about ECOWAS countries, the development of these economic indicators over the years is discussed and evaluated in detail. In the last part of the study, economic performance measurements were made with the help of TOPSIS method by using macroeconomic data of the economic growth rate, unemployment rate, inflation rate, and the ratios of current and budget balance to GDP of ECOWAS countries in the 2002-2021 period. Thus, the worst years and the best years of the economic performance values of the ECOWAS countries were determined in the periods discussed, and the ECOWAS country community was also evaluated in addition to the country analysis.Considering the economic performance figures, a high figure (approaching 100) indicates the effectiveness of the variables used, and a low performance figure indicates that the used variables are ineffective. When we look at this value, it can be seen that the performance value is insufficient when numerical comparisons are made with other countries, although each country has the best performance in its own right. In this context, when the performance coefficient is considered in terms of value, it reveals that a comparison can be made between countries. The same is true when comparing the worst performance figures. When we look at the ECOWAS country groups in this way, it is seen that the country with the best score in the ranking of the best performances in 2002 and 2021 is Togo. This country is followed by countries such as Benin, Gambia and Cape Verde. Although it has the best performance value, it is seen that the countries with the lowest score are Ghana, Mali, Guinea Bissau and Ivory Coast. This situation reveals that among the ECOWAS countries, there are countries that differ from each other in terms of both economic and socio-economic aspects.Keywords: ECOWAS, TOPSIS, Inflation, Current account, Unemployment, Budget, Economic Growth