Türkiye fındık işleme sanayinin rekabet analizi

Abstract

Fındık, Türkiye'nin altı asırdır ihraç ettiği önemli tarım ürünlerinden biridir. Fındık üretim ve ihracatında dünyada lider olan Türkiye, fındık ihracatından yıllık ortalama 2 milyar ABD doları gelir elde etmektedir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye'nin fındık işleme sanayisinin rekabet analizini ortaya koymaktır. Çalışmanın materyalini Türkiye genelinde 14 il ve 48 ilçedeki fındık kırma ve işleme firmalarıyla yapılan 117 anketten elde edilen birincil veriler oluşturmaktadır. Fındık işletme sanayisinin kümelenme ve rekabet analizinde Micheal E. Porter'in geliştirdiği Elmas Modelinden yararlanılmıştır. Elmas Modelinin analiz sonuçları Türkiye'nin fındık işleme sanayisinin genel rekabet seviyesinin 5 puan üzerinden 2,84 (orta) olduğu tespit edilmiştir. Fındık işletme sanayisinin ana unsurlar bazında rekabet seviyeleri; girdi (faktör) koşullarında 2,64 (orta), talep koşullarında 2,93 (orta), ilgili ve destekleyici sanayi başlığında 3,11 (orta), firmanın yapısı stratejisi ve rekabet durumu başlığında 2,99 (orta) olarak belirlenmiştir. Fındık işleme sanayinin destekleyici unsurlar bazında rekabet seviyesi ise kamu başlığında 2,35 (düşük) ve şans faktöründe 3,00 (orta) olarak tespit edilmiştir. Firmalar arasında mevcut kümelenme ve iş birliği durumu ortalaması 2,33 (düşük) bulunmuştur. Mevcutta kümenin en çok iş birliği yaptığı konuların; fındık hammaddesi temini 2,77 (orta), ürün satışı 2,75 (orta), taşıma ve lojistik hizmetleri 2,60 (orta) olduğu görülmüştür. Firmalar arasında ileride olabilecek kümelenme ve iş birliği ortalaması 3,26 (orta) olarak tespit edilmiştir. İleride fındık işleme sanayisi temsilcilerinin en çok iş birliği yapmak istediği konular; ürün satışı 3,57 (yüksek), yenilikçi yaklaşımlar ve yeni teknoloji kullanımı 3,54 (yüksek) şeklindedir. Firmaların küme içerisinde iş birliğini en çok artırmak istedikleri konular ise; araştırma geliştirme çalışmaları, yeni ürünlerin geliştirilmesi ve yenilikçi yaklaşımlar şeklindedir.Fındık işleme sanayinin orta düzeyde olan rekabet gücünün artırılabilmesi için öncelikle en düşük ortalamaya sahip devlet (kamu) faktörü ve girdi (faktör) koşullarının iyileştirilmesi gerekmektedir. Kamu tarafından fındık işleme sanayine yönelik araştırma geliştirme çalışmalarına, yeni ürünlerin geliştirilmesi ve yenilikçi yaklaşımlara gerekli ve yeterli desteklenmelerin sağlanması sektörün rekabet gücünü olumlu yönde etkileyebilecektir.

Hazelnut is one of the important agricultural crops that Türkiye has been exporting since the sixth centuries. Türkiye, as leader in hazelnut production and export in the world, earns annually an average of 2 billion USD from hazelnut exports. The aim of this study was to reveal the competition analysis of Türkiye's hazelnut processing industry. The material of the study consists of primary data obtained from 117 surveys conducted with hazelnut cracking and processing plants in 48 districts of 14 provinces in Türkiye. The Diamond Model developed by Michael E. Porter was used in the competition analysis of the hazelnut processing industry.The results of the Diamond Model showed that the general competitiveness level of Turkey's hazelnut processing industry was 2.84 (moderate) out of 5 points. Competition levels of the hazelnut processing industry on the basis of main factors was 2.64 (medium) in input (factor) conditions, 2.93 (medium) in demand conditions, 3.11 (medium) in related and supporting sectors, 2.99 (medium) in firm's structure strategy and competitive situation. The competition level of the hazelnut processing industry on the basis of supporting factors was determined as 2.35 (low) in the public category and 3.00 (medium) in the luck factor.The average of the existing clustering and cooperation status among the companies was found to be 2.33 (low). Currently, the most collaborative issues of the cluster were determined as 2.77 (medium) in hazelnut raw material supply, 2.75 (medium) in product sales, 2.60 (medium) in transportation and logistics services. The possible future clustering and cooperation among the companies were determined as 3.26 (moderate) on average. The topics that the representatives of the hazelnut processing industry most want to cooperate with in the future are; product sales 3.57 (high), innovative approaches and use of new technology 3.54 (high). The issues that the companies in the hazelnut processing industry want to increase the most cooperation in the future are research and development studies, development of new products and innovative approaches.In order to increase the moderate competitiveness of the hazelnut processing industry, first of all, the state (public) factor and input (factor) conditions with the lowest average should be improved. Providing necessary and sufficient support to research and development activities, development of new products and innovative approaches for the hazelnut processing industry by the public would have a positive impact on the competitiveness of the sector.