Emeklilik sonrası sigortasız çalışanların ekonomik analizi ve bir sosyal güvenlik destek primi model önerisi

Abstract

Sosyal güvenlik; insanların iş kazası, meslek hastalığı, analık, hastalık, malullük, yaşlılık, ölüm ve işsizlik gibi gelir azaltıcı ya da gider artıcı sosyal riskler ile karşı karşıya kalması halinde desteklenmesidir. Sosyal güvenlik, sanayi öncesi dönemde aile, akraba yardımları ve dini görevlerle sağlanırken sanayi sonrası dönemde aktif üyelerden kesilen primlerin pasiflere aktarılması ile sağlanmaktadır. Sosyal güvenlik sistemlerinin refahı açısından aktif-pasif sigortalı dengesinin sağlanması gereklidir. Erken yaşta emeklilik uygulaması ve kayıt dışı istihdamın varlığı Sosyal Güvenlik Kurumunun en büyük gider artırıcı sorunu olarak ele alınabilir. Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) olarak bilinen kesimin emekli olabilmeleri için gereken yaş şartının ortadan kaldırılması ile çok kısa zamanda Türkiye'de emekli sayısı 5,5 milyon kişi artacak ve emekliye ayrılanların yaş ortalaması 49 olacaktır. Genç emeklilerin çalışma hayatına devam etmesi muhtemel olup emeklilik sonrası çalışma hayatına devam edecek sigortalıların kayıt dışı olmaması büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmada Türkiye'deki sosyal güvenlik kuruluşlarının gelişimi, finansman teknikleri, aktif/pasif oranları incelenmiştir. Emeklilik sonrası çalışmanın mevzuat içinde ve uygulamadaki yeri de incelenerek Sosyal Güvenlik Kurumunun temel sorunlarının tespiti yapılmaya çalışılmıştır. Sigortalıların emeklilik sonrası çalışmalarında kayıt dışılığa yönelmemeleri, kendi istek ve iradeleri ile sigortalı olmaları, Sosyal Güvenlik Destek Primi bildirilerek çalışmaya özendirilmesi için gerekli önlemlerin devlet tarafından sağlanmasını için yeni bir model önerisinde bulunulmuştur.

Social Security; is to support people when they are faced with income-reducing or expense-increasing social risks such as work accidents, occupational disease, maternity, illness, disability, old age, death, and unemployment. While social security is provided by family, relatives, and religious duties in the pre-industrial period, it is provided by transferring the premiums deducted from active members to liabilities in the post-industrial period. In terms of the welfare of social security systems, it is necessary to provide an active-passive insured balance. Early retirement applications and unregistered employment can be considered the biggest expense-increasing problem of the Social Security Institution. With the elimination of the age requirement for the retirement age of the people known as the EYT, the number of retirees in Turkey will increase by 5.5 million in a very short time and the average age of those who retire will be 49. It is of great importance that young retirees are likely to continue their working life and that the insured who will continue their working life after retirement are not unregistered. This study examined the development of social security institutions in Turkey, financing techniques, and asset/liability ratios. By examining the place of post-retirement work in the legislation and in practice, the Social Security Institution's basic problems have been determined. A new model has been proposed in order to ensure that the insured do not turn to informality in their post-retirement work, be insured of their own will and will and that the necessary measures are provided by the state to encourage them to work by notifying Social Security Support Premium.