Defansif tıp uygulamalarına ilişkin hekim görüşleri ve maliyetin belirlenmesi

Abstract

Hekimler son yıllarda artan malpraktis davalarından korunmak adına hastalığı teşhis etmek ve hastayı tedavi etmek için gerekli olanın ötesine geçerek klinik olarak gerekli olmasa bile fazladan prosedürlere başvurdukları veya kaçınma davranışları sergiledikleri yurtdışı ve yurtiçi akademik çalışmalarda konu olduğu görülmektedir. Dünya çapında ve ülkemizde bu tür uygulamalar defansif tıp olarak isimlendirilerek varlığı kabul görmekte; yaygınlığı ve özellikleri tartışılmaktadır. Sağlık sektörünün çok bileşenli dinamik yapısı defansif uygulamalarının belirlenmesini güçleştirmektedir. Bu güçlüklerin en önemlisini de defansif uygulamaların yol açtığı fazladan maliyetlerin belirlenmesindeki zorluklar oluşturmakta ve defansif tıbbın sağlık bakımı üzerine etkisi ve maliyetinin araştırıldığını başta Amerika olmak üzere İngiltere, İtalya, Japonya, Finlandiya ve Çin gibi ülkelerde de tıbbi sorumluluk davaları da artmaktadır. Çalışmanın amacı, sağlık hukuku ve sağlık ekonomisi alanlarının kesiştiği noktada ortaya çıkan defansif tıp uygulamalarının Konya il merkezinde üniversite hastanelerdeki yaygınlığını, etkileyen faktörleri ve uygulamaların maliyete etkisinin araştırılmasıdır.Çalışma kesitsel, tanımlayıcı nicel ve nitel yöntemlerin bir arada kullanıldığı karma (mix) olarak kurgulanmıştır. Araştırmanın nicel bölümünde Haziran-Ağustos 2018 tarihlerinde yüzyüze hasta-hekim ilişkisi olan 283 hekimle defansif tıp uygulamalarının yaygınlığı ve hekimlerini defansif tıp konusundaki görüşlerinin belirlenmesine yönelik anket yapılmıştır. Anket soruları Studdert 2005, Aynacı 2008, Catino 2011, Selçuk 2015 kaynaklarıyla literatürden yararlanılarak oluşturulmuştur. Nitel yöntemle yürütülen ikinci bölümü Aralık 2018-Ocak 2019 tarihlerinde polikilinklerde (Acil servis hariç) ayaktan sağlık hizmeti sunan 30 asistan hekimle defansif tıp uygulamalarına ilişkin görüşleri ve uygulamalardan kaynaklanan maliyetin belirlenmesi amacıyla derinlemesine görüşme yapılmıştır. Görüşmeye giderken hekimlerin bir önceki gün baktıkları hastalar otomasyon sisteminden çıkarılmış, görüşme sırasında 596 hasta dosyası incelenerek araştırma yürütülmüştür. Derinlemesine görüşme formu Chang 1991, Rothberg 2014 kaynaklarıyla ilgili literatürden faydalanılarak oluşturmuştur.Yapılan istatistiki analizlerde araştırma grubundaki hekimlerin beyanlarından defansif tıp uygulamalarının rutin muayene protokolü olarak yerleştiği görülmektedir. Araştırmanın nicel yöntemle yapılan ilk aşamasında hekimler mesleklerini icra ederken %99'u en az bir veya birden fazla defansif uygulamaya başvurduğu ve uygulamaların yaygınlığı % 55,4 olduğu tespit edilmiştir. Nitel olarak yürütülen ikinci aşamasında ise Üniversite hastanesinde (acil servis hariç) polikliniklerde hasta dosyaları üzerinden defansif yaklaşımda bulunulan vaka oranının %12,58 olduğu ve uygulamalardan en az %1.63 ek maliyet oluştuğu tahmin edilmiştir. Defansif nedenlerle oluşan ek maliyetin laboratuvar uygulamalarında %1,35, radyolojik görüntüleme uygulamalırında ise %1,84 oranında olduğu tespit edilmiştir.

İn recent years, doctors have to protect themselves from malpractice lawsuits rising that diagnose and treat the patient beyond what is necessary to disease, even if clinically it is not required, extra procedures, or have recourse to avoidance behaviors exhibited. İt is often observed that domestic and international academic studies on the subject.This kind of applications in the world and in our country are called as defensive medicine and its prevalence and features are discussed. The multi-component dynamic structure of the health sector makes it difficult to identify defensive practices. It is possible to say that these difficulties bring difficulties in determining the extra costs caused by defensive practices.İt is seen defensive medicine that investigated the impact and cost on health care, particularly America, Britain, Italy, Japan, Finland, and in countries such as China increasing medical liability cases. It can be understood from the literature that defensive medicine practices are costing million dollars per year in America and Europe.The aim of this study is to evaluate the prevalence of defensive medicine applications in health centers and health economics areas in university hospitals in Konya, the factors affecting it and the effects of applications on cost.The study was designed as a mix with cross-sectional, descriptive and qualitative and quantitative methods. In the quantitative part of the study, a questionnaire was conducted to determine the prevalence of defensive medical practices and the opinions of their physicians on defensive medicine in June-August 2018 with 283 physicians who had face-to-face patient-physician relationship. Questionnaire questions were created by using the sources of Studdert 2005, Aynacı 2008, Catino 2011, Selçuk 2015. The second part of the study, which was conducted with qualitative method, was conducted in December 2018-January 2019 in order to determine the cost arising from the applications and the opinions about the applications of defensive medicine with 30 assistant physicians in the policlinics (except emergency department). On the way to the interview, the patients that the physicians examination the previous day were removed from the automation system, and the research was conducted by examining the 596 patient files during the interview. The in-depth interview form was based on the literature of Chang 1991 and Rothberg 2014.In statistical analysis, it is seen that the medical applications of the physicians in the research group are placed as routine examinations. While physicians practiced their profession, it was found that 99% of them applied at least one or more applications and the prevalence of applications was 55.4%. Defensive cases over patient files, except for emergency services at University Hospital Outpatient Clinics at the rate of 12, 58% and the implementations of at least additional cost was estimated to occur at 1.63%. Additional costs was determined that occur for defensive reasons in the laboratory of %1,35 radiological imaging applications %1,84%.