Karıa Bölgesi antik limanları ve iskeleleri

Abstract

Antik Çağ'da gerek askeri gerekse de ticari amaçlarla gemiler tarafından kullanım görmüş olan her doğal koy liman adı altında ifade edilmektedir. Ancak bunların tümünün insanlar tarafından oluşturulup düzenlenen bir liman kompleksi olarak değerlendirmek çok sağlıklı değildir. Bunun yerine kullanılacak `iskele` tanımı daha doğru olacaktır. Çünkü bu tür doğal koylar her ne kadar gemileri korumakta işlevsel olsa da aktif bir limanda bulunması gereken mimari ögeleri içerisinde barındırmayabilmektedir. Çoğu zaman doğal topografya da buna müsaade etmemektedir. Ancak bu doğal yapıların gemilerin kıyıya yanaşıp, gerekli ticari/askeri doldurma/boşaltma işlemlerini yapamayacakları anlamına da gelmemektedir.Karia Bölgesi'nde bulunan limanların pek çoğu sadece ticari amaçlarla değil, Anadolu kıyılarında oldukça stratejik noktalarda kurulduklarından dolayı askeri amaçlarla da kullanılmıştır. Ancak pek çok yerde coğrafi koşullar yerleşim yerlerinde ikinci bir liman olarak askeri liman yapımına izin vermediğinden, doğal limanlar gerekli düzenlemelerle hem askeri hem de ticari amaçlar doğrultusunda ortaklaşa kullanılmıştır.Bu çalışma kapsamında literatür taraması ve arazide yapılan gözlemler ile Antik Çağ'da Karia Bölgesi'nde kullanım görmüş limanlar ve liman olma ihtimali taşıyan, ancak günümüzde gözden kaybolmuş ya da olma olasılığı olan alanları incelenmiş, bölgede gerek kullanım açısından gerekse de tasarım ve mimari açıdan bir benzerliğin olup olmadığı araştırılmıştır. Ayrıca Karia Bölgesi'ndeki limanlar Antik Çağ Akdeniz Havzası'ndaki diğer limanlar ile karşılaştırılıp, gruplandırma yapabilecek yeterli miktarda doneye ulaşılmaya çalışılmış, bu sayede bölgedeki limanlar arasında bir birliktelik olduğu ya da olmadığını incelemektir. Ayrıca bölgenin bir antik liman envanteri de çıkartılmıştır. Bu çalışmada antik kaynaklar baz alınarak incelenmiş olan özellikle ticari ve askeri faaliyetlerin yoğun olduğu ve topografyanın el elverdiği kentlerde, çalışılan limanların ilk grubunu oluşturan çift liman kullanımı dikkat çekmektedir. Bu tür çift liman kullanımı bahsedildiği gibi gelişmiş kentlerde karşımıza çıkmaktadır ki bu da aslında kentlerin kullanmış olduğu limanların gelişmesinin bir sonucudur. Karia Bölgesi özelinde denize yakın ancak coğrafyanın denize ulaşımı elvermediği alanlarda kurulmuş olan kentlerde, bu kentin deniz bağlantısını sağlayan ve limandan ziyade iskele olarak tanımlayabileceğimiz ve ikinci grubu oluşturan örnekler ortaya çıkmıştır. Diğer taraftan deniz kıyısında konumlanıp, özellikle ticari faaliyetin çok gelişmediği daha lokal yerleşimlerde yine iskele olarak tanımlayabileceğimiz yanaşma alanları bulunmaktadır ki bu yerleşimler genellikle üçüncü grubu oluşturan bu iskeleler sayesinde varlıklarını devam ettirmişlerdir.

In ancient times, every natural bay used by ships for both military and commercial purposes was referred to as a harbor. However, it is not very healthy to consider all of these as a harbor complex created and organized by humans. Instead, the Turkish definition of `pier` would be more appropriate. Because these types of natural coves, while functional in protecting ships, may not contain the architectural elements found in an active harbor. Most of the time, the natural topography does not allow this. However, this does not mean that these natural formations cannot be used for ships to approach the shore and carry out necessary commercial / naval loading and unloading operations.Many of the harbors in the Karian Region were used not only for commercial purposes but also for military purposes since they were established at very strategic points on the Anatolian coast. However, since geographical conditions in many places didn't allow the construction of a military harbor as a second harbor in settlements, natural harbors were used jointly for both military and commercial purposes with the necessary arrangements.Within the scope of this study, the harbors that were used in the Karia Region in Antiquity and the areas that were likely to have been examined through literature review and observations made in the field, and it has been investigated whether there is a similarity in terms of use, design, and architecture in the region. Besides, the harbors in the Karia Region were compared with the other harbors in the Mediterranean Basin in the Ancient Age, and it was tried to get enough data to make a grouping, thereby examining whether there is a unity among the harbors in the region or not. Furthermore, an ancient harbor inventory of the region was also prepared.As a result of this study, the use of double ports draws attention, especially in cities where commercial and military activities are intense and topography allows, which has been examined on the basis of ancient sources. This type of double port use is seen in developed cities as mentioned, which is actually a result of the development of the ports used by the cities. In the Karia Region, examples have emerged in the cities that were established close to the sea but in areas where the geography does not allow access to the sea, which provides the sea connection of this city and which we can define as the Turkish definition of `pier` rather than a port. On the other hand, there are berthing areas, which we can define as piers, on the seaside, but especially in more local settlements where commercial activity is not very developed, and these settlements have generally continued their existence thanks to these piers.